MANIERYZM NIDERLANDZKI W GDAŃSKU - AUTORZY, DZIEŁA

• Manieryzm niderlandzki rozwija się w Gdańsku ze względu na środowisko protestanckie oraz liczne kontakty handlowe i przynależność miasta do Hanzy
• Zaraz po gotyku - manieryzm - renesans nie zdążył dotrzeć
• Wzorniki Cornelisa Florisa i Jana Vredemana de Vries

ARCHITEKCI

• Rodzina Van den Block 
• Antoni van Opbergen 
• Jan i Jerzy Strakowski

CHARAKTERYSTYKA

• Stosowanie porządków raczej jako ozdobników i ornamentu
• Zamiast kolumn i pilastrów - kariatydy, hermy, termy
• Swobodna redukcja belkowania
• Dekoracja - fantasmagoryczne formy, fantazyjny świat zwierzęcy, abstrakcyjne formy, okucia i rollwerkowi kartusze
• Ozdabianie przy pomocy rautów i kaboszonów (formy przypominające oszlifowany lub surowy kamień szlachetny)
• Willem van den Blocke
• • Epitafium Jana i Doroty Brande
  • Epitafium Edwarda Blemke N.M.P. w Gdańsku
  • Nagrobek Kosów w Oliwie
  • • Postacie klęczące, które chętnie stosował
  • Dekoracja Bramy wyżynnej w Gdańsku
  • Nagrobek Jana II Szwedzkiego w Upsali
  • Nagrobek Marcina de Berzeviczy w Lisnowie
  • Nagrobek Piotra Tarnowskiego w Łowiczu
  • Nagrobek Stanisława Radziwiłła w Wilnie
• Abraham van den Blocke - bardziej architekt niż rzeźbiarz:
• • Epitafium markiza Orii
  • • Popiersia małżonków w niszach
  • Ołtarz główny w kościele św. Jana w Gdańsku
  • Elementy fontanny neptuna na długim Targu w Gdańsku
  • Złota brama
  • • Otwiera Drogę Królewską
    • Trójprzęsłowy łuk triumfalny z dwiema identycznymi elewacjami 
    • Elewacje zakomponowane dwuwarstwowo
    • • Pierwsza warstwa - manierystyczna ornamentyka - bezporządkowa, płaska, złożona z listew, rollwerków, rautów i kaboszonów
      • Druga warstwa - italianizująca, klasyczna i porządkowa struktura architektoniczna
    • Dobrze wyważona, posiada lekkość dzięki balustradowemu wykończeniu z figurami personifikacji
    • Połączenie form renesansowych z manierystycznymi
    • Współpraca Jana Strakowskiego
  • Dom Speimanna - Złota kamieniczka przy Długim Targu
  • Przebudowa fasady dworu Artusa
  • • Zwieńczenie attykowe kryjące przestrzeń strychową
    • Elementy barokowe - zwłaszcza w portalu - eliptyczny zarys łuku i barokowe proporcje
  • Nagrobek Szymona i Judyty Bahrów
  • • Wzorowany na nagrobkach ojca
• Izaak van den Block
• • malarz obrazów do Sali czerwonej Ratusza
• Wilhelm van den Block
• • cieśla - hełm na kościele św. Katarzyny w Gdańsku
• Antonius van Opbergen
• Flamandzki architekt i fortyfikator
• Architekt miejski Gdańska, projektował także w Toruniu i Danii
• Styl:
• • Ceglane, ciemnoczerwone lico ścian i na nim kamienne dekoracje
  • Redukcja antycznych, masywnych porządków - skromne, płaskie podziały poziome
  • Symetrycznie rozłożone ciosy
  • Bogato traktował portale i szczyty o b.niespokojnej sylwecie pokryte dekoracją okuciową
  • Charakterystyczne faktury ścian
  • Okuciowo-rollwerkowe dekoracje szczytów
• Prace przy fortyfikacjach miasta
• Przebudowa Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku
• Rozbudowa Twierdzy "Wisłoujście"
• Wielki Arsenał w Gdańsku
• • Fasada złożona z 4 kamieniczek szczytowych a każda nakryta osobnym dachem
  • Wewnątrz przestrzeń traktowana jest łącznie
  • • Na dole - bron ciężka, na górze bron lekka przetrzymywana 
  • Dwie wieże z klatkami schodowymi - akcenty pionowe
  • Nie posiada osi symetrii, jeśli nie liczyć niszy z boginią Minerwą 
  • Portale i zdobione szczyty - malownicze akcenty
  • Połączenie arsenału z budynkiem starej Appteki
  • Połączenie z basztą Słomianą za pomocy krytego mostka
• Przebudowa domu Trzech Kaznodziei
• Kamienica Opatów Peplińskich
• Jan i Jerzy Strakowscy
• • Budowle fortyfikacyjne- stare nie spełniały już funkcji i trzeba było zmodyfikować
  • Stosowano włoskie i holenderskie sposoby fortyfikacji - system bastionowy z wałami ziemnymi i fosami
  • Projekt umocnień od zachodu (Biskupia Górka i Grodzisko) 
  • Modernizacja istniejących dzieł obronnych
  • Rozbudowa twierdzy "Wisłoujście"
  • Wznosi Mały Arsenał - utylitarne budownictwo wojskowe z mała ornamentyką i plastycznością - jedynym akcentem jest manierystyczno barokowy kartusz z herbem Gdańska
  • Kamienice mieszcańskie
  • • Kwartały pozwalały na kształtowanie wąskich, trzy-czteroosiowe fasady
  • • Kamienice głownie gotyckie ozdobione manierystyczną dekoracją
    • Wnętrza się zmieniają: - reprezentacyjna dwukondygnacyjna sień z antresolą
    • Często kręcone schody oraz ozdobna balustrada antresoli oparta na kolumnowych arkadach
    • Wyższe pietra - cele mieszkalne, ale też składziki, spichlerze
    • Charakterystyczne przedproża - wysunięty w stronę ulicy taras ze schodkami i ozdobnym ogrodzeniem pod którym jest często piwnica
    • Np. ulice Długi Targ, Mariacka, Piwna, Długa