niedziela, 11 kwietnia 2010

MECENAT KRÓLEWSKI WAZÓW - WCZESNY BAROK

  • Mecenat Wazów od 1587 roku
  • Zygmunt II Waza sprowadza w 1595 włoskich artystów do odbudowy Zamku Królewskiego na Wawelu
    • Główny artysta: GIOVANNI BATTISTA TREVANO (kierownictwo odbudowy Wawelu) Ambroży Meazzi, Łukasz Retino, Jan Baptysta Falconi, Tomasz Dolabella
  • Pomimo, że jeszcze w 1600 działał na terenie małopolski manierystyczny krąg artystyczny Santi Gucciego to tworzący się nowy mecenat - Lubomirscy, Ossolińscy, Wiśniowiccypodążali już w kierunku baroku przebudowując swoje pałace na włoski typ "palazzo in forteca"
  • W Chęcinach odkryto złoża marmuru kawowego, który był powszechnie używany w baroku

sobota, 10 kwietnia 2010

ARCHITEKTURA RENESANSU - HISZPANIA

INFORMACJE OGÓLNE:
  • Lata 1490- rozwinięcie się Hiszpanii:
    • 1492 - chrześcijańskie królestwa hiszpańskie wypędzają Arabów z Półwyspu Iberyjskiego (którzy tam są od roku 711)
    • panowanie Ferdynanda i Izabeli – pierwsi katoliccy władcy – bardzo dobry okres - budowa na terenach kolonii hiszpańskich kościołów i rezydencji
    • powolne budowanie mocnego Imperium dzięki sojuszom z europejskimi potęgami oraz podbojami kolonialnymi -potęga militarna, gospodarcza
    • w roku 1576 - bankructwo Hiszpanii

ARCHITEKTURA RENESANSU - ANGLIA

INFORMACJE OGÓLNE:
  • Lata 1560 - renesans dociera do Anglii
    • "najpóźniejszy" renesans (głównie ze względu na odległość od epicentrum reensansu - Włoch)
    • dociera w czasie, gdy panuje dwoje ostatnich władców rodu Tudorów - Henryk VII i jego córka Elżbieta I
    • okres oddzielenia się kościoła anglikańskiego od katolickiego (król Henryk VII staje się głową kościoła)
    • za czasów Elżbiety I rozwija się wczesny renesans - tzw. styl elżbietański
    • w Anglii mocno zakorzeniony jest późny gotyk (perpendicular style)
    • budowniczowie zdobywają wiedzę na zasadzie "hobby" - nie są kształceni, ale budują

piątek, 9 kwietnia 2010

TWÓRCZOŚĆ ARCHITEKTONICZNO-RZEŹBIARSKA JANA MICHAŁOWICZA Z URZĘDOWA

JAN MICHAŁOWICZ Z URZĘDOWA:
  • wybitny polski rzeźbiarz i architekt - nazywany polskim Praksytelesem, porównywany do greckiego Fidiasza
  • niewiele o nim jest wiadome na pewno - ale na podstawie wszystkich przesłanek wynika, że wiedzę o sztuce rzeźbiarskiej zdobył w Krakowie w jednym z tamtejszych warsztatów
  • około 1545 do Polski przybywa cała rzesza włoskich rzeźbiarzy, dla których łatwiejsze jest znalezienie pracy w Polsce aniżeli w ich ojczystym kraju - Jan Michałowicz na pewno zetknął się z włoskimi artystami i pod ich okiem kształcił [najprawdopodobniej u Jana CINI]
  • później prowadził własną pracownię w Krakowie, gdzie kształciło się wielu uczniów - oni to rozpropagowali styl Michałowicza po całym kraju

czwartek, 8 kwietnia 2010

ARCHITEKTURA SAKRALNA ZAKONÓW W POLSCE

JEZUICI:
  • Sobór Trydencki - 1545/1563 - ideologiczna ofensywa w odpowiedzi na reformację, tzw. kontrreformacja - sztuka barokowa ma pomagać w dziele kontrreformacji (określone zostają reguły artystyczne, budowlane, program, liturgia)
  • Powstaje "dzieło wzorcowe" które ma realizować wszystkie postanowienia soboru - kościół IL GESU W RZYMIE - 1568 GIOVANNI DA VIGNOLA, a fasada GIACOMO DELLA PORTA - 1571

środa, 7 kwietnia 2010

KAPLICA ZYGMUNTOWSKA NA WAWELU I JEJ TWÓRCY

ARCHITEKCI:
  • Bartolomeo BERECCI [projekt kaplicy]
  • Jan CINI ze Sieny [współpracował z Padovano przy ołtarzu głównym]
  • Bernardo Zenobio de GIANOTIS
  • Jan Maria PADOVANO [rzeźby]

wtorek, 6 kwietnia 2010

TYPY NAGROBKÓW RENESANSOWYCH

PŁYTY NAGROBNE:
  • w średniowieczu "płyty nagrobne" były wbudowywane w podłogi albo pojawiały się tylko tablice upamiętniające [czasem z portretem]
  • BEZ PRZEDSTAWIENIA OSOBY ZMARŁEJ
    • wszystkie płyty zagospodarowane w ten sam sposób
    • prostokątna płyta
    • herb otoczony motywami roślinnymi z rozwianymi wstęgami
    • tablica inskrypcyjna
    • takie płyty przerodziły się później w epitafia [później w epitafiach pojawiają się portrety] - tablice epitafijne nie są połączone z miejscem pochówku - mają tylko upamiętniać daną osobę
    • np. płyta Jana Łaskiego [prymasa, płyta do jego nagrobka]
  • Z PRZEDSTAWIENIEM OSOBY ZMARŁEJ
    • postaci męskie [wyższe duchowieństwo - biskupi albo osoby świeckie - rycerze] oraz postaci kobiece
    • nagrobek PULPITOWY, GABLOTOWY

poniedziałek, 5 kwietnia 2010

NURT EMOCJONALNY BAROKU. CHARAKTERYSTYKA DZIEŁA I TWÓRCY

CHARAKTERYSTYKA:
  • 1630-1670 - drugi okres baroku, współistniejący z harmonijnym - tworzonym głównie na szczeblu stołecznym, a emocjonalny na prowincji
  • Sztuka kontynuująca nurt "wazowski", ale nieco odmienna
  • Zamiana tworzywa naturalnego na stiuk dający się łatwo modelować

TWÓRCZOŚĆ ARCHITEKTONICZNO-RZEŹBIARSKA JANA MARII PADOVANO

JAN MARIA PADOVANO:
  • Padwa - 1493 / 1574 - Kraków
  • rzeźbiarz, medalier, murator
  • Polska - 1532, na zaproszenie Zygmunta Starego, aby wykonać medale rodziny królewskiej
  • pracował początkowo w warsztacie Bartolomeo Berecci`ego

TWÓRCZOŚĆ ARCHITEKTONICZNO-RZEŹBIARSKA SANTI GUCCIEGO

SANTI GUCCI:
  • Florencja - 1530/1600 - Mirów
  • Posiadał licznych współpracowników - prace o doskonałym wykończeniu uznawane są za jego, a reszt za jego warsztat
  • przedstawiciel manieryzmu florenckiego
  • nie tylko rzeźbiarz, ale i architekt
  • pracował głównie w Krakowie i Pińczowie, gdzie miał swoje pracownie
  • architekt króla, ale pracował też dla innych: Firlejów, Myszkowskich, Leszczyńskich

SCHARAKTERYZOWAĆ TYP WCZESNORENESANSOWEGO PAŁACU FLORENCKIEGO – ZAGADNIENIA FORMALNE (UKŁAD PRZESTRZENNY, KOMPOZYCJA, DETAL, DEKORACJA), PROGRAM FUNKCJONALNY I JEGO ROZMIESZCZENIE, NAJWYBITNIEJSZE PRZYKŁADY

INFORMACJE OGÓLNE:
  • kolebką renesansu jest Florencja
  • siła ciężkości odnośnie typów funkcjonalnych projektowanych w okresie wczesnego renesansu przenosi się w kierunku budynków świeckich - pałace, rezydencje podmiejskie, budynki użyteczności publicznej
  • znamienitym jest wykształcenie się w XV wiecznych Włoszech typu pałacu miejskiego - charakterystycznego dla tego okresu
  • w średniowieczu nie istniały budynki o takiej funkcji, stąd też renesansowi twórcy nie mieli wzorców, z których mogliby czerpać (najstarsze pałace pochodziły ze starożytnego Rzymu i były w większości zniszczone)
  • pierwotnie pałace miejskie mają jeszcze charakter obronny (palazzo in fortezza), ale później, w czasach udoskonalenia się fortyfikacji miejskich - tracą go

niedziela, 4 kwietnia 2010

BARTOLOMEO BERECCI I JEGO KRĄG WARSZTATOWY

BARTOLOMEO BERECCI:
  • Włoski architekt i rzeźbiarz
  • Działający przy dworze Zygmunta Starego
  • Przejął warsztat rzeźbiarsko-kamieniarski Franciszka Florentczyka wraz z jego pomocnikami:
    • Bernardino di Gianotis
    • Giovanni Cini ze Sieny
    • Mikołaj Castiglione
    • Benedykt z Sandomierza - portale na Wawelu
  • Wykonywał zamówienia w Krakowie, Niepołomicach, Poznaniu, Tarnowie


sobota, 3 kwietnia 2010

RZESZA NIEMIECKA - RENESANS GOTYCKI

OGÓLNIE:
  • czas trwania: ok 1450-1600
  • panowanie Karola V (prowadził wojny z Francją i Turcją)
  • W mniejszych i większych księstwach panuje władca kościelny a nad nim cesarz świecki wybierany przez 7 elektorów
  • Rzesza Niemiecka w ówczesnym czasie to konglomerat państewek które łączy język i władza cesarska
  • Poza wojnami z Francją i Turcją wybuchają też wojny domowe pomiędzy księstwami niemieckimi toczące się do 1555 roku
  • W 1517 ma miejsce rozłam w kościele - Marcin Luter "przybija swoich 95 tez" do drzwi kościoła w Wittenberdze co rozpoczyna początek reformacji, co skutkuje:
    • "podział" państwa ze względu na religię
    • południe państwa - katolickie, północ - protestancka
    • architektura uzależniona jest od wpływów religijnych - wpływy renesansu widoczne są zdecydowanie bardziej na południu państwa 
    • Protestantyzm – wzorce z Niderlandów
    • Katolicyzm – wzorce z Włoch
    • prawie wcale nie buduje się nowych kościołów
  • Wojny religijne są krwawe - podział na katolików i protestantów - sytuacja nie sprzyja budownictwu

piątek, 2 kwietnia 2010

RENESANS NA ŚLĄSKU

  • wpływ na renesans na Śląsku ma:
    • renesans krakowski
    • renesans niemiecki
    • renesans niderlandzki
  • później doszły wpływy włoskie dzięki komaskom - mistrzom sztuki budowlanej znad jeziora Como, którzy przybyli na Śląsk około 1520 roku. Komaskowie na przestrzeni wieków emigrowali do innych krajów europejskich łącząc swoje mistrzostwo ze stylami i warunkami lokalnymi. Na grunt Śląska przynieśli styl renesansu włoskiego w odmianie wenecko-lombardzkiej
  • ok 1560 na tereny śląskie docierają niderlandzcy artyści uciekający przed kontrreformacją i przynoszą ze sobą swoje tendencje

czwartek, 1 kwietnia 2010

MANIERYZM NIDERLANDZKI W GDAŃSKU - AUTORZY, DZIEŁA

  • Manieryzm niderlandzki rozwija się w Gdańsku ze względu na środowisko protestanckie oraz liczne kontakty handlowe i przynależność miasta do Hanzy
  • Zaraz po gotyku - manieryzm - renesans nie zdążył dotrzeć
  • Wzorniki Cornelisa Florisa i Jana Vredemana de Vries
ARCHITEKCI
  • Rodzina Van den Block 
  • Antoni van Opbergen 
  • Jan i Jerzy Strakowski

ARCHITEKTURA WCZESNEGO RENESANSU W POLSCE

OGÓLNE INFORMACJE NA TEMAT RENESANSU:
  • trwa od XVI wieku do XV wieku
  • współistnieje z późnym gotykiem - szczególnie na Mazowszu, Litwie
  • odrodzenie sztuki antycznej, pochodzenie włoskie
  • wracają do łask: plan koła, sklepienie kolebkowe, drewniane stropy kasetonowe, kopuła, porządki, kolumny, pilastry, belkowania, motyw łuku triumfalnego (jedno i trójprzelotowy)
  • spokój, równowaga, harmonia, umiarkowany ornament tektoniczny (motyw kandelabrowy, panoplia, motyw arabeski, groteski, kolumny zastępowane postaciami - kariatydami, herosami)
  • rozwija się architektura rezydencjonalna - nowe budowle lub przebudowa