ARCHITEKTURA RENESANSU - HISZPANIA

INFORMACJE OGÓLNE:

• Lata 1490- rozwinięcie się Hiszpanii:
• • 1492 - chrześcijańskie królestwa hiszpańskie wypędzają Arabów z Półwyspu Iberyjskiego (którzy tam są od roku 711)
  • panowanie Ferdynanda i Izabeli – pierwsi katoliccy władcy – bardzo dobry okres - budowa na terenach kolonii hiszpańskich kościołów i rezydencji
  • powolne budowanie mocnego Imperium dzięki sojuszom z europejskimi potęgami oraz podbojami kolonialnymi -potęga militarna, gospodarcza
  • w roku 1576 - bankructwo Hiszpanii

PODZIAŁ CHRONOLOGICZNY:

• rozwój renesansu w Hiszpanii można scharakteryzować przy pomocy zmieniających się z czasem "stylów"
• ewolucja stylów wygląda następująco:
• • mudejar
  • estilo plateresco
  • estilo greco romano
  • estilo desornamentado 

CHARAKTERYSTYKA:

• VIII wiek (711 rok) – mauretańska sztuka zostaje wprowadzona – Arabowie podbijają półwysep Iberyjski:
• • Mieszanie się stylów –  mauretańskiego i chrześcijańskiego w wyniku którego powstaje "nowy" styl - mudejar:
  • • bogactwo dekoracji ornamentalnych (wykonywane w stiuku, drewnie, cegle)
    • ważnym elementem dekoracyjnym są napisy arabskie – inskrypcje "funkcjonują" jako ornament
    • łęki zachowują kształt podkowiasty (typowo mauretański)
    • stosowano azulejo (ażulejos) - dekoracyjne płytki ceramiczne pokrywające czasem całe ściany, także zewnętrzne
    • przykład: ratusz w Sevilli
    • przykład: dziedziniec wewnętrzny domu mieszczańskiego Casa de Miranda w Burgos
    • estilo florido – "ornament kwiecisty", "nadmiar ozdób" - bardzo duże znaczenie mają roślinne elementy ornamentu (ze względu na zakaz przedstawień antropomorficznych w sztuce islamu)
    • Na styl ten na przełomie XVI i XV stulecia nawarstwiają się nowe elementy
  • estilo plateresco - tzw. "styl złotniczy" będący połączeniem mudehar z renesansem lombardzkim – jest jeszcze bardziej skomplikowany niż mudehar, bo występują nowe motywy:
  • • kandelabrowe
    • heraldyczne (tarcze herbowe itp.)
    • okuciowe i zwijane (bardzo ażurowe)
    • płyciny dekoracyjne – arabeski (azulejo)
    • plateresco – wyroby złotnicze – tak też określa się „wczesny renesans hiszpański”
    • charakteryzuje się:
    • • nagromadzeniem zawiłych, zagęszczonych i nieregularnych wzorów
  • często "wczesny renesans hiszpański" nazywa się właśnie plateresco

WCZESNY RENESANS - PLATERESCO:

• ENRIQUE DE EGAS
• • pierwszy architekt w duchu renesansowym
  • prekursor plateresco
  • przebudowa uniwersytetu w Salamance
  • • fasada w ornamentyce plateresco
  • katedra w Granadzie
  • • pierwsze "powiewy" renesansu, chociaż jeszcze na gotyckim planie
    • kontynuowana przez Diego de Siloe

• DIEGO DE SILOE
• • kontynuuje katedrę w Granadzie 
  • katedra w Maladze 
  • • trójnawowa
    • nakryta kopułami na żaglach

DOJRZAŁY RENESANS - ESTILO GRECO ROMANO: 

• estilo greco romano (hiszpańska odmiana palladianizmu) - styl grecko-rzymski reprezentujący bardziej klasyczną formę renesansu – oficjalny renesans hiszpański: 
• • poważny, nowy (dla zakorzenionej w islamie sztuki hiszpańskiej), akademicki
  • fascynacja Palladiem 
  • minimalna ilość dekoracji
  • głownie stosowanie porządków doryckiego i jońskiego
• przykłady estilo greco romano:
• • zamek Calahorra
  • pałac Alhambra w Granadzie
  • • a właściwie dobudowa nigdy nieskończonego pałacu dla Karola V po stronie wschodniej do właściwgeo pałacu zbudowanego przez maurów
    • jest to alkazar czyli pałac, rezydencja mauretańska, mająca zarówno charakter obronny jak i reprezentacyjny, którego pomieszczenia mieszkalne i użytkowe zorganizowane są wokół wewnętrznego dziedzińca
    • architekt Pedro Machucca
    • dwukondygnacyjna fasada, rygorystyczna, uporządkowana, klasyczna, reprezentuje "oschły monumentalizm"
  • alkazar w Toledo
  • • el-kasr czyli pałac, rezydencja mauretańska, mająca zarówno charakter obronny jak i reprezentacyjny, którego pomieszczenia mieszkalne i użytkowe zorganizowane są wokół wewnętrznego dziedzińca
  • Escurial
  • • 20 km od Madrytu - największa rezydencja królewska – inicjatywa FILIPA II (syn Karola) - miał być Mauzoleum dla Karola
    • architekci: JUAN BAUTISTA DE TOLEDO (uczeń i asystent Michała Anioła)– a po jego śmierci pracę przejmuje JUAN DE HERRERA
    • tworzy na zewnątrz jednolity blok
    • wykonany z żółtego granitu
    • mieści apartamenty Filipa II, apartamenty dworu, klasztor, bibliotekę, kolegium, kościół, 16 dziedzińców
    • estilo desornamentado – styl wiążący się z Escurialem, wywodzący się z estilo greco romano - cechuje się surową architekturą, niemal pozbawioną dekoracji o monumentalnej bryle, czego przykładem jest właśnie Escurial