a-netknow: ARCHITEKTURA SAKRALNA ZAKONÓW W POLSCE

JEZUICI:

Sobór Trydencki - 1545/1563 - ideologiczna ofensywa w odpowiedzi na reformację, tzw. kontrreformacja - sztuka barokowa ma pomagać w dziele kontrreformacji (określone zostają reguły artystyczne, budowlane, program, liturgia)
Powstaje "dzieło wzorcowe" które ma realizować wszystkie postanowienia soboru - kościół IL GESU W RZYMIE - 1568 GIOVANNI DA VIGNOLA, a fasada GIACOMO DELLA PORTA - 1571
- Plan
- Szeroka nawa główna, aby ksiądz był widoczny i słyszalny z każdego miejsca w kościele
- Nieznacznie wysunięte ramiona transeptu poza główną bryłę budynku
- Płytkie absydalne prezbiterium
- Na skrzyżowaniu naw - kopuła na tamburze i pendentywach - doświetlenie głównej części kościoła, natomiast doświetlenie nawy głównej poprzez lukarny w kolebkowym sklepieniu
- Zamiana naw bocznych w szereg kaplic, kaplice niższe niż nawa główna
- Elementy zaczerpnięte z antyku: kolumny, półkolumny, gzymsy, pilastry, ale potraktowane w nowy sposób: zdwojone, podzielone
- Sklepienie kolebkowe - możliwość malarstwa iluzjonistycznego
- Wnętrze posiada ambonę (żeby księdza wszyscy widzieli) oraz organy
- Reprezentacyjna i podkreślająca majestat fasada
- Pod koniec XVI wieku jezuici rozpoczynają budowę na terenie Polski kościołów na bazie wzorca jakim jest kościół Il Gesu
przykłady realizacji kościołów typu jezuickiego na terenie Polski:

1609-1626
Manierystyczny wzorzec, jednonawowy, czteroprzęsłowy
Zapóźnienie stylowe w stosunku do małopolski, gdyż kościół jest jeszcze późnorenesansowy - barok nadszedł dopiero do Warszawy za Władysława IV

W XVII i XVIII wieku silna barokizacja kościołów - kontrreformacyjny zabieg kościoła - zmiana wyposażenia, zamiana ołtarzy, ambon, organów, barokowe ornamenty, dekoracje stiukowe, malarstwo ścienne
BAROKIZOWANE KOŚCIOŁY:
- KATEDRA WAWELSKA:
- KATEDRA GNIEŹNIEŃSKA:
- - Nie jest tak radykalna jak wawelska, bo nie narzuca zmiany wystroju na barokowy
  - Wstawiona jednak zostaje konfesja św. Wojciecha - ołtarz wzorując się na konfesji św. Piotra - w centralnym miejscu nawy głównej
  - B. ważny czarny marmur wydobywany w Debinie k. Czernej - "dębnik" - wytwarzanie nastroju "memento mori" - stosowany do wnętrz mauzoleów, opraw architektonicznych portali

KARMELICI:

Inne zakony się aktywizowały - wybudowanie 13 barakowych kościołów i klasztorów w samym Krakowie (Karmelitów, Karmelitanek, Bernardynów, Dominikanów, Bonifatrów)
Zakon żebraczy Karmelitanów propagował również ruch kontrreformacyjny budując zespoły klasztorne nawiązywał do form rzymskich (układy przestrzenne, fasady, detal)
Przykłady:

KAMEDULI:

Silna reguła kontemplacyjna, założony przez św. Romualda pod koniec X w we Włoszech
Ośrodki w Polsce w czasie kontrreformacji - Bielany pod Krakowem i Warszawą
Przykłady:

a-netknow