- podstawy dla baroku zostały wypracowane już przez Michała Anioła Buonarottiego, w którego dość bujnej i dynamicznej architekturze, rzeźbie możemy dopatrywać się prekursorstwa baroku
- uczeń M.A - Vignola kontynuuje architekturę w duchu swojego nauczyciela tworząc kościół Il Gesu, który staje się "wizytówką" budownictwa sakralnego baroku
- po dość liberalnych czasach renesansu, gdzie zrodziło się dużo ruchów reformatorskich np. protestanci, Kościół katolicki chce odzyskać pełnię "władzy"
- "sposoby" na tzw. kontrreformację i odnowienie Kościoła rzymskokatolickiego zostały ustanowione podczas soboru trydenckiego [1545-1563]; powołano zakon jezuitów który miał walczyć z "herezją reformacji"
- architektura też miała się przysłużyć przyciągnięciu wiernych do Kościoła - powstał modelowy kościół jezuicki Il Gesu [Vignola i della Porta] w Rzymie, który był mniej lub bardziej powtarzany w innych krajach
- ramy baroku to lata: 1575-1750 - od 1700 zaczyna się schyłkowa faza baroku - rokoko
TYPY BUDOWLI I ICH EWOLUCJA:
- w okresie baroku powstaje nie tylko architektura
- jest to także projektowanie przestrzeni miejskiej: placów, schodów, osi urbanistycznych, ogrodów, łuków triumfalnych, kolumn, pomników - myślenie totalne o architekturze jak i przestrzeni
- architektura sakralna:
- kontrreformacja przyczynia się do budowania sporej ilości kościołów
- plany kościołów różnorodne: centralne [plan koła, wieloboku, krzyża greckiego, eliptyczne], centralno-podłużne, podłużne [typ jezuicki]
- plany są bogate, urozmaicone, rozbudowane
- regułą jest kopuła jako dominanta
- fasady z reguły dwupoziomowe z przejściami w formie spływów wolutowych
- płaszczyzna muru silnie dzielona gzymsami, pilastrami, kolumnami, tympanonami, rzeźbami
- bryły są zwarte zazwyczaj, a wielkość i zawiłość form sprawia wrażenie ruchu
- unika się linii prostych, czytelnych, jednoznacznych form
- bogate opracowanie zarówno wnętrza jak i zewnętrza
- zasada jedności sztuk
- ewolucja z prostszych po co raz bardziej skomplikowane kompozycje - zarówno w rzucie jak i w formie, detalu
- architektura świecka:
- w ramach architektury świeckiej powstają pałace
- pałace w porównaniu do renesansowych tracą swoją obronną formę [buduje się teraz ufortyfikowane twierdze]
- pałace zatem zyskują formę bardziej reprezentacyjną
- są otwarte, w kształcie litery U, silnie rozciągnięte horyzontalnie
- podkreślanie piano nobile - kondygnacja reprezentacyjna, wyższa niż inne kondygnacje, z dużymi oknami typu porte fenetre [aż do podłogi] - zajmuje ono z reguły drugą kondygnację
- pałace są powiązane z ogrodami najczęściej i tworzą z nimi spójny zespół urbanistyczny - jedna oś, budynek jest punktem centralnym itd.
- zewnętrza są stosunkowo prosto kształtowane, nie tak bogato jak fasady kościołów barokowych, natomiast wnętrza dla odmiany opływają bogatymi dekoracjami
- szczególnym miejscem są dość "bogato" projektowane klatki schodowe
- zasada jedności sztuk - czyli współpracy wszystkich "dziedzin": architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki itd., na rzecz wywołania większego efektu na ludziach, zachęcenia ich do kościoła
- stosowanie niemal takich samych środków architektonicznych jak renesans, ale w zupełnie nowatorski sposób
- kształtowanie obiektów niczym scenografii
- budowle są reprezentacyjne - muszą wzbudzać zachwyt
- środki, dzięki którym wzbudzają ten zachwyt to:
- mnogość dekoracji
- spora skala założeń
- atektoniczność [ornament nie jest zależny od konstrukcji, działa "samodzielnie" często wbrew konstrukcji, tektonice]
- zdublowanie elementów architektonicznych - podwójne pilastry, kolumny
- przerywanie naczółków, gięcie, "umieszczanie" jednego naczółka w drugim
- fasady są "wyginane" - albo płynnie, ale też wystawia się "fragment" elewacji poza jej lico
- takie plastyczne kształtowanie elewacji wywołuje silne efekty światłocieniowe
- pojawiają się nietypowe połączenia elementów dekoracyjnych
- na odbiór architektury wpływa nie tylko ona sama, ale "wzbogacająca", wykańczająca ją rzeźba, malarstwo iluzjonistyczne, sztukaterie, gra materiałami, zabawa światłem, stosowanie iluzjonistycznych efektów dla osiągnięcia odpowiedniego wrażenia
- dynamizm
- asymetria
- kierunki poziome skontrastowane z pionowymi
- kontrast
- stosowanie dominanty
- napięcie
- Giacomo della Porta + Vignola - kościół Il Gesu
- Domenico Fontana - Santa Maria Maggiore
- Lorenzo Bernini - plac przed bazyliką św. Piotra na Watykanie
- Francesco Borromini - San Carlo alle Quatro Fontane, San Ivo della Sapienza
- Baltasare Longhena - Santa Maria della Salute w Wenecji
- Guarino Guarini - San Lorenzo w Turynie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz