RAR-4 84.KLASYCZNY MODEL KOŚCIOŁA BIZANTYJSKIEGO (ZAŁOŻENIA 5-OSIOWE) - PRZESTRZEŃ WNĘTRZA, BRYŁA ZEWNĘTRZNA, KONSTRUKCJA SKLEPIEŃ

• po 313 roku Konstantyn Wielki przyznaje chrześcijanom swobodę praktykowania swojej religii [wcześniej religia była zakazana i tzw. "pierwsi chrześcijanie" spotykali się w katakumbach]
• nastąpiła więc potrzeba posiadania miejsca kultu - do tego celu zaadaptowano rzymską bazylikę - miejsce handlu, ze względu na jej dużą pojemność
• na samym początku bazylika miała formę prostopadłościanu, podzielonego na 3 nawy - nawa główna była wyższa niż nawy boczne, co pozwalało na lepsze doświetlenie wnętrza. Na krótszym boku bryły kościoła z jednej strony znajdowało się wejście, a po przeciwnej absyda z podwyższona posadzką. Absyda była miejscem przeznaczonym dla kapłana - gdzie odbywał nabożeństwo
• w miarę popularyzacji chrześcijaństwa oraz swobody w jego wyznawaniu, taka forma bazyliki okazała się zbyt mała - przez co dodane zostały kolejne nawy boczne - tworząc już 5-nawową bazylikę.
• dodana została także nawa poprzeczna - transept, znajdująca się tuż przed absydą, co nadawało dodatkowy "wymiar religijny" - forma rzutu bazyliki przypominała krzyż łaciński
• transept wraz z absydą stanowi część prezbiterialną - tzn. kapłańską
• Pozostała część bazyliki nazwana została korpusem i przeznaczona była dla wiernych
• korpus z transeptem na przestrzeni nawy głównej połączony jest łukiem tęczowym, a nawy boczne zyskują mniejsze przejścia wielkości drzwi
• pierwotnie więźba dachu bazyliki nie jest kryta stropem - ale w miarę upływu czasu dodaje się płaski strop czy strop kasetonowy
• przed wejściem do bazyliki znajdował się narteks - czyli przedsionek dla nie ochrzczonych nowicjuszów, ludzi odbywających pokutę
• przed narteksem znajduje się dziedziniec [atrium] otoczony podcieniami kolumnowymi, z centralnie umiejscowioną studnią służącą do oblucji - dziedziniec pełni rolę poczekalni
• przykłady: bazylika św. Pawła za Murami w Rzymie
• rzut typowej bazyliki wczesnochrześcijańskiej
• przekrój przez modelową bazylikę wczesnochrześcijańską