RAR-4 89.WARTOŚCI FORMALNE I TREŚCIOWE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW ARCHITEKTURY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W IMPERIUM ROMANUM

SZTUKA IMPERIUM ROMANUM:

• sztuka rzymska oparta jest na wzorach greckich i etruskich
• różnice pomiędzy sztuką grecką a rzymską: 
• rzymską sztukę cechuje dążenie do monumentalności
• większa dbałość o wnętrza budynków aniżeli o ich zewnętrze 
• w Rzymie relacje pomiędzy modułami są sztywne, nieprzekraczalne, podczas gdy w Grecji stosuje się je ze zdecydowanie większą swobodą
• sztuka rzymska bardziej ozdobna, stąd też stosowanie najchętniej porządku korynckiego, jako najbardziej ozdobnego
• patos, siła, monumentalizm
• pojawiają się nowe technologie: odlew z brązu, wypalanie terakoty, cement

RODZAJE BUDYNKÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ:

• BAZYLIKA
• bazylika istniała już w czasach greckich
• budynek służący do handlu, wymiany towarów
• zlokalizowany na placach, np. na Forum Romanum znajdowała się bazylika Maksencjusza
• prostokątna forma, trójnawowa, nawa główna wyższa niż nawy boczne - dostarczanie światła do budynku, sklepienia kolebkowe, krzyżowo-żebrowe
• ze względu na swoją funkcję potrzebne było miejsce dla "sędziego" rozstrzygającego spory w sprawach handlowych - stąd też pojawienie się absydy [często na zakończeniu nawy głównej]
• bazyliki były bardzo popularnymi obiektami - w samym Rzymie znajdowało się ich 6 
• forma bazyliki została przejęta w późniejszych czasach przez chrześcijaństwo
• TEATR
• funkcja także przejęta od Greków, jednakże nie cieszyła się tak wielką popularnością w Rzymie. Rzymianie woleli bardziej pospolite i mniej wyszukane rozrywki np. walki gladiatorów, stąd teatry zyskują na popularności dopiero w okresie rozkwitu cesarstwa
• w porównaniu do greckich teatrów, te rzymskie są o wiele bardziej ekskluzywne, monumentalne i wygodniejsze
• niekoniecznie lokalizowane na zboczach gór, tak jak to miało miejsce w Grecji - często budowane na płaskim terenie, a przestrzenie pod siedziskami wykorzystane zostają jako miejsca handlu, kawiarenek, sklepów, promenad
• zewnętrze teatru opracowywano jako szereg kolejnych pieter arkadowych - stosowano spiętrzenie porządków
• AMFITEATR
• amfiteatry służyły do rożnego typu widowisk: akrobatyki, walk gladiatorów, walk dzikich zwierząt itp.
• zakładane na planie elipsy, w której centralnie umieszczona była scena a dookoła niej wznosiły się rzędy siedzisk, z których tylko pierwsze dwa rzędy były marmurowe, a reszta drewniana
• najbardziej popularnym jest Amfiteatr Flawiuszów tzw. Koloseum w Rzymie
• zewnętrze amfiteatrów również dzielono na piętra arkadowe, w Koloseum zastosowano spiętrzenie porządków, licząc od najniższego pietra: porządek toskański [rzymsko-dorycki], joński i koryncki, natomiast czwarta zaopatrzona została tylko w małe okienka
• przestrzenie pod siedziskami wykorzystywano na cele handlowe, promenady, sklepy itp. 
• możliwe było zadaszenie amfiteatru na wypadek złej pogody
• czasem arenę amfiteatru można było zalać i wykorzystać do odegrania walk morskich
• pod areną znajdowały się piwnice, w których przechowywane były zwierzęta wykorzystywane w walkach
• CYRK
• cyrki posiadały formę silnie wydłużonego prostokąta [bieżnię] zakończonego z jednej strony półokrągłe, natomiast z drugiej ściętego [tamtędy wprowadzano zaprzęgi]
• dookoła areny znajdowały się siedziska, zaczynające się dwa rzędy powyżej nawierzchni, żeby zapobiec wpadaniu koni na widownię
• po raz kolejny zewnętrze podzielone na pietra arkadowe, które wykorzystywano w celach usługowych
• Circus Maximus
• TERMY
• termy są istotnym elementem życia rzymian - nie posiadają oni łazienek w domach czynszowych, a poza tym termy są ważnym elementem życia społecznego
• zajmują dość sporą powierzchnię, np. Termy Karakali zajmują 12ha
• duże założenie na które składa się szereg elementów: duży ogród, w którym znajdują się place do zabaw lekkoatletycznych, gier, promenady
• po bokach ogrodu, w murach okalających termy znajdują się absydy, w których ulokowane są biblioteki, czytelnie
• właściwy budynek kąpielowy znajduje się wewnątrz ogrodu i składa się kilku pomieszczeń, m.in.: basenu zimnego, basenu gorącego, parni, łaźni suchej, sal do masażu, szatni, sal wypoczynkowych
• termy zaopatrywane są w wodę akweduktami
• hypocastum - w obrębie term znajduje się system rozprowadzania ciepłego powietrza - ogrzewania