SZKOŁA BERLIŃSKA

• niemiecki udział w nurcie tworzenia się nowoczesnej architektury przypada głównie Berlinowi, poza tym liczą się jeszcze Dessau i Stuttgart
• Berlin jest wówczas [ok.1919-1926] drugą co do ważności po Paryżu stolicą artystyczną - głównie ze względu na rzeszę postępowych architektów
• dwie fazy szkoły berlińskiej:
• • pierwsza - faza ekspresjonistyczna
  • • wizytówką fazy ekspresjonistycznej jest wieżowiec
    • przedstawiciele: Erich Mendelsohn, Bruno Taut, Mies van der Rohe
    • Bruno Taut
    • • jest autorem jednego z ważniejszych dokumentów fazy ekspresjonistycznej: die Stadtkrone
      • książka odnosi się głównie do planowania miejskiego, gdzie Taut polemizuje z ówcześnie przyjętym sposobem myślenia o planowaniu
      • Taut twierdzi że akcentowanie stref mieszkaniowych,  podziały strefowe i ideały miasta-ogrodu to jeszcze nie stanowi całego miasta - potrzeba jeszcze centralnej dominanty
      • centralna dominanta to wg. niego die Stadkrone - gmach budynku użyteczności publicznej - ma dominować nad miastem i stanowić jego wizytówkę [jak w gotyku kościoły]
      • wizja miasta wg Tauta: plan radialny, większa koncentracja zabudowy niż w typowym mieście-ogrodzie, skupiona wokół skupiska gmachów publicznych, które są rozłożone dwuosiowo w centralnym prostokącie, akcentem jest szklana wieża
      • dominująca idea szklanego wieżowca jest inspirowana "futurystyczną" książką Paula Scheerbarta Glasarchitektur - przynajmniej jeśli chodzi o projekty Tauta
      • Paula Scheerbarta nazywa się "prorokiem szkła" i wywarł on mocny wpływ na wielu ówczesnych architektów, ale udokumentowany jest tylko jego bezpośredni wpływ na Tauta
    • Mies van der Rohe
    • • konkurs dla trójkątnej działki koło dworca przy Friedrichstrasse
      • projekt wieżowca
      • jego ówczesne projekty wieżowców również wydają się inspirowane Paulem Scheerbartem, ale nie istnieją na to żadne dowody, ponadto tłumaczy on swoje koncepcje w bardziej pragmatyczny sposób aniżeli romantyczne uniesienia "proroka szkła"
      • Miesa w wieżowcach fascynują: widoczna konstrukcja - naga prawda = możliwe również dzięki całkowitemu przeszkleniu
    • ważnymi punktami dla fazy ekspresjonistycznej były konkurs dla Królewca i na Chicago Tribune Tower - 1922 (w efekcie budynek wygląda tak)
    • • powstało wiele projektów, które nie zakwalifikowały się do konkursu,a  mimo to wywarły duże wrażenie 
      • projekty Bijvoet`a i Duiker`a oraz Lonberga-Holma - mające wiele nadwieszonych elementów i wspornikowych występów, surowe, o szkieletowych konstrukcjach z zelbetu, wypełnione szkłem
      • projekt Gropiusa i Meyera - projekt o mocno akcentowanych liniach (zagubione w ekspresjonistycznych projektach Gropiusa) - charakteryzuje  się on cechami typowymi dla drugiej fazy szkoły berlińskiej: silny nacisk położony na funkcję i konstrukcję, fascynacja rozwiązaniami inżynierskimi. Punkt ciężkości budynku przeniesiony ku górze, rozmieszczenie okien kontynuuje rytm elewacji starej drukarni "Tribune", która znajduje się na tyłach - integracja z istniejącą tkanką. 
      • konkurs na Chicago Tribune Tower kończy "etap wieżowców" w szkole berlińskiej 
  • druga - faza elementarystyczna, która przechodzi w styl międzynarodowy
  • • zainteresowanie przenosi się z Tauta na grupę G, czyli z ekspresjonizmu ku elementaryzmowi
    • pomimo swoich stylistycznych upodobań wszyscy niemieckojęzyczni architekci stanowią zwartą i solidarną grupę, którą określili w 1925 roku mianem "ring", w której skład wchodzili: Gropius, Mies van der Rohe, Bruno i Max Taut, Erich Mendelsohn, Hans Scharroun, Hugo Haring, Hans Poelzig, Artur Korn, Otto Bartning, Hilberseimer, Richard Doecker i inni
    • przewodnictwo grupy "ring" przejmuje Mies van der Rohe (Gropius zaangażował się w sprawy Bauhausu, Mendelsohn poświęcił się budowaniu wielkich żydowskich domów towarowych)
    • Mies van der Roche
    • • ma autorytet nie ze względu na oryginalność, osobowość, ale ze względu na swoje zasługi jako projektanta - jak sam mówił, wybijał się ponieważ był obojętny na styl (dla porównania Corbusier który był czołowym architektem paryskim autorytet posiadał właśnie za osobowość i oryginalność)
      • projekt żelbetowego bloku biurowego 
      • • przewaga układów horyzontalnych (w fazie ekspresjonistycznej wertykalne)
        • konstrukcja słupowo-płytowa
        • piętra co raz wyższe wysuwają się ku przodowi
        • płyta stropowa przy końcu wsporników wygięta ku górze - tworzy pas zewnętrznej ściany
        • planowanie osiowe jeśli chodzi o umiejscowienie wejścia
      • ceglana willa
      • • 1923
        • podobieństwa pomiędzy planem a rysunkami van Doesburga - koncepcja budynku jednak jest bardziej złożona
        • dzięki takiemu planowi budynek jest luźno związany z bezpośrednim otoczeniem 
        • czystość płyt muru - bez zdobień, ornamentów - zwykłe płaszczyzny
        • elewacje cofają się w układzie piramidalnym ku wyższej centralnej bryle - sylwetka przypomina swoistą "Stadkrone" w wersji willi
      • blok Weissenhof
      • • Deutscher Werkbund w 1925 roku zaprasza Miesa do objęcia kierownictwa nad ogólnym rozplanowaniem 4 z kolei wystawy prezentującej dokonania w zakresie nowoczesnej architektury, budownictwa, inżynierii, która odbyła się w 1927 w Stuttgarcie
        • wystawa ma dotyczyć budownictwa mieszkaniowego - grupa budynków mieszkalnych ma zostać wzniesiona na wzgórzu Weissenhof
        • budynki były zaprojektowane przez różnych architektów
        • Mies wykonał koncepcję urbanistyczną całego założenia - plan, makietka, widok z góry - obiekty były rozłożone w poprzek stoku wzgórza, "dostosowując" się do ukształtowania terenu, sekwencja prostokątnych bloków i łączących je tarasów, przy czym jego własny budynek stanowi dominantę w całym założeniu
        • jeśli chodzi o samą architekturę i problem budownictwa mieszkaniowego: 
        • • istotna jest "racjonalizacja" i "typizacja" ze względu na aspekty techniczne i ekonomiczne, ale równie ważnym problemem jest sama architektura
          • poszukiwanie rozwiązań przy pomocy systemu szkieletowego = zracjonalizowana budowa i swobodę przy dzieleniu mieszkań
          • myślenie o "trzonach instalacyjnych" - kuchnia i łazienka jako jedyne mają stałą lokalizację
          • dzieleni pozostałej przestrzeni przy pomocy "ruchomych ścian" - chodzi raczej o to, żeby je można było łatwo "przebudować" a nie dosłownie przesuwać
          • wszystkie te postulaty wykorzystał w swoim bloku Weissenhof
          • każde z 24 mieszkań w bloku ma inny rzut - koncepcja swobodnego planu - elastyczność w kształtowaniu rzutu
        • budynek J.J.P. Oud`a na osiedlu Weissenhof - widok, widok
        • dom bliźniaczy Le Corbusier`a - rzut, widok, elewacja, taras, wnętrze, wnętrze
        • dom Citrohan Le Corbusier`a - widok, rzut, budynki Corbusiera razem
        • budynki zaprojektowane w ramach osiedla, pomimo tego, ze przez architektów z różnych krajów utrzymywały podobny styl - początki stylu międzynarodowego