HISTORIA URBANISTYKI - STAROŻYTNY WSCHÓD

• społeczny podział pracy, odzwierciedlający się w formach ustroju społeczno-gospodarczego jest motorem napędowym rozwoju funkcji miejskich
• warunkiem koniecznym do powstania miast był wzrost wydajności pracy w rolnictwie co przełożyło się na produkcję nadwyżki żywności, która mogła być przeznaczona na wyżywienie nierolniczej ludności miejskiej
• układy przestrzenne miast starożytnego Wschodu odzwierciedlają absolutny charakter władzy (władca jest też najwyższym kapłanem, nie ma instytucji które umożliwiałyby mieszkańcowi wpłynięcie na losy państwa)
• duża dysproporcja w wielkości i jakości budynków pałacowych, świątyń a budynkami mieszkalnymi
• brak przestrzeni publicznych
• troska budowniczych o warunki sanitarne
• istnienie równolegle: regularnych i nieregularnych układów, jak i układów mieszanych

HISTORIA URBANISTYKI - CZYNNIKI ROZWOJU MIAST

CZYNNIKI ROZWOJU MIAST:

• są to tzw. czynniki urbanistyczne
• określenie "czynniki urbanistyczne" pochodzi od prof. Tadeusza Tołwińskiego, który zauważył "określone wpływy w konstrukcji i formie miast budowanych w rożnych czasach"
• czynniki urbanistyczne oddziałują na miasto równocześnie
• wyróżniamy następujące czynniki:

KONSTRUKCJE BUDOWLANE - FUNDAMENTY

FUNDAMENT:

• budowla jest posadowiona na gruncie i z nim związana z pomocą fundamentu
• • ustrój budowlany przekazujący obciążenia (pionowe i poziome) z budowli na podłoże
  • fundament (czyli odpowiedni poszerzenie muru, czy słupa) pozwala na rozłożenie obciążenia na większa powierzchnię, tak, by naprężenia pod fundamentem nie przekroczyły wielkości dopuszczalnych, gdyż grunt ma mniejszą wytrzymałość niż materiały budowlane i pod wpływem obciążeń osiada

MIASTA PRZEMYSŁOWE WŁÓKIENNICZE - POLSKA

MIASTO PRZEMYSŁOWE - DEFINICJA

• duży ośrodek produkcji fabrycznej i skupisko osadnicze o strukturze funkcjonalno-społecznej i układzie przestrzennym ukształtowanym pod wpływem funkcji wytwórczej tego ośrodka
• formy przestrzenne miasta przemysłowego:
• • formy zespołów wynikające z planowanej działalności inwestorskiej (rodzaj działalności determinuje formę układu zespołu)
  • formy zespołów wynikające z pozaplanowych czynników

RAR-4 89.WARTOŚCI FORMALNE I TREŚCIOWE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW ARCHITEKTURY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W IMPERIUM ROMANUM

SZTUKA IMPERIUM ROMANUM:

• sztuka rzymska oparta jest na wzorach greckich i etruskich
• różnice pomiędzy sztuką grecką a rzymską: 
• rzymską sztukę cechuje dążenie do monumentalności
• większa dbałość o wnętrza budynków aniżeli o ich zewnętrze 
• w Rzymie relacje pomiędzy modułami są sztywne, nieprzekraczalne, podczas gdy w Grecji stosuje się je ze zdecydowanie większą swobodą
• sztuka rzymska bardziej ozdobna, stąd też stosowanie najchętniej porządku korynckiego, jako najbardziej ozdobnego
• patos, siła, monumentalizm
• pojawiają się nowe technologie: odlew z brązu, wypalanie terakoty, cement

RAR-4 88.SCHARAKTERYZOWAĆ IDEE ROZWOJU ARCHITEKTURY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W STAROŻYTNEJ GRECJI

IDEE ROZWOJU:

• grecka demokracja pozwalała na poczucie własnej wartości i godności, co prowadzi do wysokiej świadomości politycznej, kulturowej, co z kolei przyczyna się do rozwoju i rozkwitu kultury
• dobrze funkcjonujące społeczeństwo, którego podstawowe potrzeby zostają zapewnione, chce i może interesować się i uczestniczyć w rozwoju kulturalnym 
• śledzi się przemowy polityków, bierze udział w filozoficznych dysputach, obrzędach religijnych, uczęszcza na przedstawienia teatralne, czy ogląda się dzieła artystów - te wszystkie czynności wymagają odpowiednich przestrzeni - budynków użyteczności publicznej
• życie kulturalne dla Greków jest bardzo ważne, o czym świadczy chociażby sam fakt zaprzestania walk na czas igrzysk olimpijskich

RAR-4 87.CHARAKTERYSTYKA ZAŁOŻEŃ FORMALNYCH I FUNKCJONALNYCH ARCHITEKTURY ŚWIĄTYNI GRECKIEJ W TRZECH PORZĄDKACH ARCHITEKTONICZNYCH

• pierwotnie obrzędy religijne odbywają się pod gołym niebem, na wolnym powietrzu, przed ołtarzem
• rzuty poziome świątyń, pomimo różnic w układach posiadają dwa powtarzające się pomieszczenia: cela [inaczej zwana nawą, w której znajduje się posąg bóstwa, najważniejsze pomieszczenie, w wypadku wybitnie dużych świątyń dzielony na 3 części] i przedsionek [znajduje się w przedniej części świątyni, zawierający się pomiędzy dwoma wysuniętymi ścianami - antami, poprzedza celę]

RAR-4 86.KLASYCZNOGOTYCKA KATEDRA FRANCUSKA - RZUT, KONSTRUKCJA, DETAL

• na podstawie katedry w Amiens [1220-1288]
• poza tym dobrym przykładem jest także katedra w Chartres

RAR-4 85.PROGRAM FUNKCJONALNY KLASZTORU CYSTERSKIEGO W UJĘCIU PRZESTRZENNYM

CYSTERSI:

• założycielem zakonu cystersów był benedyktyn Robert z Molesme, który sprzeciwiał się stylowi życia zakonnego propagowanego przez mnichów w Cluny
• odłączył się on od benedyktynów i założył własny zakon - cystersów 
• pierwszy klasztor został założony w Citeaux - stąd pochodzi nazwa cystersi
• cystersi posiadali bardzo surową regułę zakonną stawiającą na całkowite uniezależnienie się i samowystarczalność, stad też często wybierano miejsca zlokalizowane przy rzece [dostęp do wody] i poza murami miasta [co było zapisane w regule]
• zakony cysterskie jako bardzo cenione, bardzo szybko rozpropagowały się po Europie - każdy zabiegał żeby je mieć, stąd też powstało wiele filii, z których te bardziej znane znajdują się w Clairvaux i Morimond
• wszystkie klasztory bazowały na podstawowym schemacie funkcjonalnym, które uwarunkowane były srogą regułą [nie można było budować wież, półkolistych absyd, dekoracji wnętrza]

RAR-4 84.KLASYCZNY MODEL KOŚCIOŁA BIZANTYJSKIEGO (ZAŁOŻENIA 5-OSIOWE) - PRZESTRZEŃ WNĘTRZA, BRYŁA ZEWNĘTRZNA, KONSTRUKCJA SKLEPIEŃ

• po 313 roku Konstantyn Wielki przyznaje chrześcijanom swobodę praktykowania swojej religii [wcześniej religia była zakazana i tzw. "pierwsi chrześcijanie" spotykali się w katakumbach]
• nastąpiła więc potrzeba posiadania miejsca kultu - do tego celu zaadaptowano rzymską bazylikę - miejsce handlu, ze względu na jej dużą pojemność
• na samym początku bazylika miała formę prostopadłościanu, podzielonego na 3 nawy - nawa główna była wyższa niż nawy boczne, co pozwalało na lepsze doświetlenie wnętrza. Na krótszym boku bryły kościoła z jednej strony znajdowało się wejście, a po przeciwnej absyda z podwyższona posadzką. Absyda była miejscem przeznaczonym dla kapłana - gdzie odbywał nabożeństwo

RAR-4 83.ZAŁOŻENIA IDEOWE I KOMPOZYCYJNO-FUNKCJONALNE RENESANSOWYCH PLANÓW MIEJSKICH

ZAŁOŻENIA IDEOWE:

• w renesansie bardzo popularne stają się projekty miast idealnych, które podporządkowane są czynnikom gospodarczym, społecznym, obronnym oraz estetycznym
• wytyczne ideowe:
• • lokalizacja miasta nad rzeką - zapewnienie wody, higieny, środka transportu
  • zbudowane na kilku poziomach - poziomy dostosowane do klas społecznych - bogatsi na górze, niżej biedniejsi, a najniższy poziom dla komunikacji i transportu
  • szerokość ulicy powinna odpowiadać połowie wysokości przyległych do niej zabudowań
• formalnie:
• • układy promieniste, symetryczne, osiowe
  • układy oparte na wielobokach regularnych, układy gwieździste
  • geometryczne układy aranżacji przestrzeni miasta
  • ściśle wydzielone kwartały zabudowy

PRZYKŁADY:

• PALMA NUOVA - Vincent Scamozzi - założenie koncentryczne, promieniste - pięcioosiowe; symetryczne, otoczone 9 sercowymi basztami, fosą oraz wałami ziemnymi w formie 9-ramiennej gwiazdy; punktem centralnym jest rynek
• ZAMOŚĆ - Bernardo Morando - 1580 - miasto-twierdza, zlokalizowane na terenach bagnistych, w rozlewisku dwóch rzek, na niewielkim wzniesieniu; podstawą miał być 6-bok, ale okazało się, że trzeba dobudować rezydencję Zamoyskiego, więc powiększono plan do 7-boku; ortogonalna siatka ulic; zawiera trzy place: rynek główny [reprezentacyjny], solny [targowy] i wodny [wokół niego mieszkania ważnych osobowości]; rynek otoczony arkadowymi podcieniami z których wchodzi się do kawiarni, sklepów

Zamość - plan, więcej informacji

RAR-4 82.TYPY PRZESTRZENNO-KOMPOZYCYJNE UKŁADÓW MIEJSKICH W ŚREDNIOWIECZU

• miasta średniowieczne rozwijają się albo z grodów, albo od podstaw, z powodu zniszczenia większości miast istniejących w starożytności przez najazdy barbarzyńców [w czasie wielkiej wędrówki ludów]
• na przełomie IX-XI wieku rozpoczyna się proces powstawania i rozwoju miast europejskich 
• na formę miasta ma wpływ wiele czynników: przyrodniczy, gospodarczy, społeczny, komunikacji, warowności czy kompozycji urbanistycznej

RAR-4 81.OMÓWIĆ BAROKOWĄ ZASADĘ JEDNOŚCI SZTUK NA PRZYKŁADACH POLSKICH BUDOWLI SAKRALNYCH

ZASADA JEDNOŚCI SZTUK:

• zasada ta sprowadza się do syntezy różnych dziedzin sztuki, np. malarstwa, rzeźby, muzyki, architektury, co ma doprowadzić oglądającego do głębokiego przeżycia, swoistego katharsis 
• zasada jedności sztuk rozwija się mocno w okresie baroku, kiedy to starano się mocno oddziaływać na społeczeństwo, by przyciągnąć ich z powrotem do kościoła
• toteż architektura wspierana jest przez środki takie jak: malarstwo iluzjonistyczne, rzeźba, stosowanie różnorodnych materiałów, gra światłocienia, muzyka i iluzje optyczne

RAR-4 80.KOMPOZYCJA FASADY KOŚCIOŁA BAROKOWEGO TYPU RZYMSKIEGO

• na przykładzie Il Gesu w Rzymie [autorstwo: Giacommo della Porta i Vignola]
• barok to okres kontrreformacji i silnej działalności jezuitów - zakonu, który miał na nowo "sprowadzić" ludzi do kościoła - po soborze trydenckim postanowiono co należy zmienić w kościołach, żeby na nowo przyciągnąć do nich ludzi [chodzi tu także o "architektoniczne" zmiany]
• wytworzył się zatem modelowy przykład fasady kościoła kontrreformacyjnego [który dość często powielano, czego przykładem jest chociażby krakowski kościół św. Piotra i Pawła], którego przykładem jest właśnie fasada Il Gesu:
• fasada jest dwukondygnacyjna, zakończona trójkątnym tympanonem - silnie podkreślone gzymsy dodatkowo "dzielą" fasadę w kierunku horyzontalnym
• poziomym podziałom przeciwstawione są podziały pionowe w formie pilastrów, kolumn
• wyraźnie widoczne są trzy osie prowadzone przez dwie kondygnacje - osie podkreślone są elementami, takimi jak drzwi, nisze
• uskok pomiędzy wyższą nawą główną i niższymi nawami bocznymi został zniwelowany ścianami kurtynowymi w formie spływów wolutowych
• elewacja jest plastyczna - niektóre elementy wystawione są przed lico muru, by później z powrotem jemu dorównać; stosowanie licznych gzymsów, linii podziałów, pilastrów - takie potraktowanie elewacji wprowadza dodatkowy element czyli grę światła i cienia co wzmaga wrażenie jej plastyczności 
• elementy architektoniczne, takie jak np. pilastry, naczółki, ulegają zdwojeniu i zostają użyty w nowy sposób np. wpisanie półokrągłego naczółka w trójkątny, przerwanie gzymsu itp. 
• na elewacji da się dostrzec motyw łuku 3-przelotowego
• kompozycja elewacji jest pozornie statyczna, symetryczna, ale zarówno dynamiczna dzięki mocnemu światłocieniowi i elementom dekoracyjnym użytym w nowy sposób (zdwojenie, wpisanie jednego elementu w drugi, uskoki)

RAR-4 79.SCHARAKTERYZOWAĆ UKŁAD PRZESTRZENNY RENESANSOWYCH KAPLIC KOPUŁOWYCH W POLSCE I PODAĆ PRZYKŁADY

• kaplice kopułowe bazują na rozwiązaniach włoskiego renesansu
• plan centralny kaplicy, zamknięta kopuła z latarnia, wsparta na bębnie 
• kaplica została zbudowana z 4 brył geometrycznych, spiętrzonych w 3 kondygnacjach
• [1] przyziemie w formie sześcianu; [2] bęben w formie 8bocznego graniastosłupa perforowanego kolistymi oknami oraz półkolistej kopuły; [3] walcowata latarnia z dekoracyjnym zwieńczeniem
• kaplice są jednoprzestrzenne
• kaplice zazwyczaj są "przyklejone" do głównego budynku

PRZYKŁADY:

• Kaplica Zygmuntowska na Wawelu - Jan Maria Padovano + Santi Gucci + Bartolomeo Berecci
• Kaplica Firlejów w Bejscach
• Kaplica Boimów we Lwowie

RAR-4 78.PRZYKŁADY ROZWIĄZAŃ PRZESTRZENNYCH BUDOWLI SAKRALNYCH W POLSKIEJ ARCHITEKTURZE ŚREDNIOWIECZNEJ

• dobę średniowiecza należy podzielić na okres romański oraz gotycki

RAR-4 77.CHARAKTERYSTYCZNY PORTAL ROMAŃSKI. OMÓWIĆ CZĘŚCI SKŁADOWE JEGO KOMPOZYCJI

PORTAL ROMAŃSKI:

• początkowo forma portalu jest bardzo skromna - niewielki otwór drzwiowy na tle dużej ściany frontowej kościoła - otwór drzwiowy ze względów konstrukcyjnych nie mógł być zbyt szeroki  [ok.1,5m] ani zbyt wysoki [2 do 3m]
• po dwóch stronach otworu drzwiowego znajdują się kolumienki, stojące z reguły na cokole, połączone półkolistą archiwoltą
• przestrzeń pomiędzy nadprożem drzwiowym a łukiem archiwolty tworzy tympanon w formie rzeźbionej płyty ciosowej [częstym motywem jest postać Chrystusa Pantokratora]
• stopniowo dodawane są kolejne pary kolumienek, przesuwając się ku przodowi. W przekroju opracowanie portalu wygląda niczym schodki, stąd nazwa "portal schodkowy"
• w miarę upływu czasu pojawia się co raz bogatsze zdobienie kolumn, archiwolt
• gdy portal zaczyna "wychodzić" poza lico ściany nazywany jest "portalem baldachimowym", zwanym też lombardzkim
• możliwe jest powiększenie otworu drzwiowego, poprzez dodanie kolumny wspierającej nadproże, często bogato rzeźbiarsko opracowanej. W ten sposób otrzymuje się dwa skrzydła drzwiowe

RAR-4 76.CO TO JEST KASETON?

• kaseton = skrzyniec
• element architektoniczny w postaci wielobocznego, najczęściej kwadratowego "zagłębienia" od spodu stropu, sklepienia, kopuły
• pierwotnie kasetony były "efektem" drewnianej konstrukcji stropów. Belki stropowe o dość sporym przekroju tworzyły rytmiczny podział stropu. Wprowadzano prostopadle do nich odcinki belek drewnianych [nie posiadających wartości konstrukcyjnej] i tym samym tworzono podział stropu na kwadratowe pola
• pola te często były wypełniane różnego typu ornamentami, w formie np. rozet, gwiazd, scen figuralnych, polichromii czy jak miało to miejsce na Wawelu w sali Poselskiej - drewnianych rzeźb głów mieszczan krakowskich - tzw. głowy wawelskie
• kasetony są charakterystyczne dla architektury rzymskiej oraz doby renesansu, baroku 
• często imitowano kasetony malarstwem iluzjonistycznym
• kasetony pojawiają się także jako element dekoracyjny kamienny - wtedy nie wynikają one z konstrukcji, są one kute w materiale - np. kopuła Panteonu w Rzymie, gdzie zmniejszają się ku górze

RAR-4 75.JAKIE CZYNNOŚCI NALEŻY WYKONAĆ PRZY PROJEKCIE ADAPTACJI BUDOWLI ZABYTKOWEJ DO NOWEJ FUNKCJI?

• Adaptacja – przystosowanie obiektu do wymogów współczesnego życia i do funkcji jaką ma on spełniać, pod warunkiem zachowania walorów zabytkowych. Budynki zabytkowe objęte są ochroną konserwatorską i wymagają zgody i uzgodnień z konserwatorem zabytków.

RAR-4 74.PODAJ PRZYKŁADY DZIAŁANIA KONSERWATORSKIEGO OKREŚLANEGO JAKO INTEGRACJA

• Integracja jest działaniem należącym do czynności rewitalizacyjnych
• INTEGRACJA czyli scalanie przestrzeni zdegradowanej np. wtórnym układem komunikacyjnym, wyburzeniami tradycyjnej zabudowy, zmianie linii zabudowy, polegające na zharmonizowaniu tkanki historycznej ze współczesną [np. dobudowa plomb w pierzei, która kiedyś była pełną, dokończenie obiektów zgodnie z rysunkami, szkicami]
• w działaniach integracyjnych po II wojnie światowej można wyróżnić dwa podejścia: próba bezśladowego przywrócenia form sprzed zniszczeń - jak miało to miejsce w Gdańsku, lub przywróceniu zniszczonych form ale w "szczery" sposób - zgodnie z wykorzystywanymi ówcześnie materiałami, technikami - przykładem jest Wrocław i realizacje prof. Małachowicza

RAR-4 73.WYJAŚNIJ CO TO JEST RESTYTUCJA ZABYTKU

• zagadnienie restytucji zabytków można rozumieć na dwa sposoby

1:

• restytucja zabytków polega na podejmowaniu czynności przez właściwe organy państwa członkowskiego EU na wniosek innego państwa członkowskiego, z terenu którego wywieziono niezgodnie z prawem zabytek
• działania te mają na celu odnalezienie, zabezpieczenie i umożliwienie odzyskania tego zabytku

2:

• całkowite odtworzenie wyglądu i układu obiektu z użyciem autentycznych zachowanych fragmentów i uzupełnieniem ubytków [tak by było to niewidoczne, albo właśnie widoczne]
• w rzeczywistości nie jest to możliwe, ze względów typowo technicznych - materiały, technologie się zmieniają
• termin ten został wprowadzony przy odbudowie zamku Królewskiego w Warszawie - dla opisania całokształtu zjawisk związanych z jego odbudową 
• termin ten używany jest dla opisania zjawisk związanych z odbudową, podjętą dla stworzenia symbolicznej "więzi" Polaków z własną narodową przeszłością

RAR-4 72.WYJAŚNIJ OKREŚLENIA RUCHOMEGO I NIERUCHOMEGO DZIEŁA SZTUKI I PODAJ ODPOWIEDNIE PRZYKŁADY

DZIEŁO SZTUKI:

• całościowy i syntetyczny wytwór artysty o określonym sensie i wysokich walorach estetycznych

RUCHOME DZIEŁO SZTUKI:

• takie dzieło sztuki, w wypadku którego możliwa jest zmiana lokalizacji. Np. meble, obrazy, rzeźby, mała architektura 

NIERUCHOME DZIEŁO SZTUKI:

• takie dzieło sztuki, którego zmiana lokalizacji jest bardzo trudna lub w ogóle nie jest możliwa, np podłogi, stropy, detale architektoniczne na stałe przytwierdzone do obiektu, elementy wyposażenia trwale z nim związane np. piece kaflowe

RAR-4 71.OGÓLNE ZASADY WPROWADZANIA NOWEJ ZABUDOWY DO ISTNIEJĄCEJ TKANKI MIEJSKIEJ

• wiąże się z problemem integracji, kontekstem miejsce oraz jego twórczą kontynuacją
• przy wprowadzaniu nowego obiektu w istniejącą tkankę należy mieć na uwadze, ze każde miejsce jest inne i wymaga indywidualnego potraktowania
• należy uniknąć sytuacji konfliktu wizualnego - gdy to co wprowadzamy nie pasuje do tego co widzimy - ale NIE CHODZI o naśladownictwo, ale o tworzenie zgodnie z duchem czasu 
• projekt można oprzeć na zasadzie kontrastu [gdy różnica pomiędzy istniejącą tkanką a doprojektowywaną wynosi około 80%], ale nie konfliktu - wtedy w otoczeniu wygląda jak intruz

RAR-4 70.PÓŹNY MODERNIZM EUROPEJSKI NA PRZYKŁADZIE TZW. NEO-BRUTALIZMU | GENEZA, ZAŁOŻENIA DOKTRYNALNE, CHARAKTERYSTYKA FORMALNA, GŁÓWNI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

BRUTALIZM A NEO-BRUTALIZM:

• termin brutalizm został ukuty przez Alison i Petera Smithsonów w roku 1953, z francuskiego beton brut - surowy beton [pojęcie używane przez Le Corbusiera do opisania betonowego wykończenia budynku, często noszącego ślady szalunku]. Pojęcie to nabrało znaczenia, gdy użył je brytyjski krytyk architektury: Reyner Banham w swojej książce "Nowy brutalizm: etyka czy estetyka? z roku 1966
• Pojęcie brutalizmu i neo-brutalizmu odnosi się do dwóch różnych rzeczy. Nowy brutalizm łączony jest z brytyjskimi członkami Team X - Alison i Peterem Smithsonami i odnosi się bardziej do teoretycznych założeń, aniżeli do beton brut

RAR-4 69.ARCHITEKTURA `STYLU MIĘDZYNARODOWEGO` - ZAŁOŻENIA DOKTRYNALNE, CECHY FORMALNO-KOMPOZYCYJNE, GŁÓWNI TWÓRCY, WYBITNE PRZYKŁADY

STYL MIĘDZYNARODOWY:

• prąd architektury modernistycznej, rozwijający się od ok. 1922 roku w Europie, a później na całym świecie
• określenie wprowadzili: Philip Johnson i Henry Russell Hitchcock w 1932, a zostało użyte na wystawie w Museum of Modern Art [MoMA] w NY
• termin ten sugeruje umiędzynarodowienie architektury, oderwanie od rodzimych wzorców
• 4 fazy rozwoju stylu: okres wczesny [lata 20] - kraje niemieckojęzyczne, Holandia, Francja; okres, gdzie architekci-emigranci przybywają do USA [lata 30]; rozkwit stylu [lata 40-50]; późny styl międzynarodowy [od 60]

RAR-4 68.ARCHITEKTURA EKSPRESJONIZMU - GŁÓWNE OŚRODKI ROZWOJU, ZAŁOŻENIA IDEOWE, CECHY FORMALNE, GŁÓWNI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

OŚRODKI ROZWOJU:

• HOLANDIA
• po I wojnie światowej państwa, których wojna nie dotyczyła bezpośrednio, kwitną, np. Holandia, która dostarczała Niemcom żywności w trakcie wojny. Budownictwo może się rozwijać, powstają dwa ruchy - szkoła amsterdamska [czyli holenderski ekspresjonizm] i de Stijl [którego ośrodkiem jest Rotterdam - szkoła rotterdamska]
• ekspresjonizm w Holandii = szkoła amsterdamska
• przeważająca część obiektów powstałych w ramach szkoły amsterdamskiej to budowle rezydencjonalne, bloki mieszkaniowe, które odznaczają się eklektyzmem i bogatą plastycznością
• równolegle do ekspresjonizmu w Holandii rozwija się także de Stijl
• miesięcznik Wendingen, którego głównym naczelnym jest H. Wijdeveld, jest istotną publikacją dla holenderskiego ekspresjonizmu, pomimo iż zajmuje się nie tylko architekturą, ale także sztuką i designem
• NIEMCY
• wojna pozwala odciąć się od złogów przeszłości, dla architektów takich jak np. Mendelsohn
• Mendelsohn znajduje się po środku modernizmu i ekspresjonizmu - uznaje zarówno wagę funkcji jak i dynamiki, ekspresji [próbuje łączyć szkolę amsterdamską z rotterdamską]

RAR-4 67.ARCHITEKTURA SECESJI EUROPEJSKIEJ - CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH OŚRODKÓW ROZWOJU, ZAŁOŻENIA IDEOWE, CECHY FORMALNE, GŁÓWNI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

SECESJA:

• pod koniec XIX wieku architekci burzą się przeciwko stosowaniu kostiumu stylowego - powstaje grupa artystów wiedeńskich odcinająca się od wszystkich wpływów historycznych o nazwie SECESSIO [co znaczy: odstępstwo]
• funkcjonują różne nazwy secesji, zależne od kraju: Wiecdeń - styl wiedeński, secesja, Niemcy - Jugenstil, Polska - Młoda polska, Francja - Art Nouveau
• grunt pod secesję przygotowały wcześniejsze prądy: prerafaelici, Arts and Crafts Movement John`a Ruskin`a, rozwój technologiczny: m.in. wynalezienie żelbetu
• Głównymi ośrodkami rozwoju są: Bruksela i Wiedeń

RAR-4 66.ARCHITEKTURA KLASYCYZMU WE FRANCJI - TŁO HISTORYCZNE, GENEZA IDEOWA, FAZY ROZWOJOWE, GŁÓWNI TWÓRCY I ICH DZIEŁA (BUDOWLE SAKRALNA, REZYDENCJONALNA I UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ)

TŁO HISTORYCZNE:

• w XIII w. następuje odwrócenie się od baroku i rokoka - styl dworski, nie docierający do zwykłych ludzi, bo za drogi 
• we Francji tak na prawdę kult antyku nigdy nie minął, stąd też bardzo łatwo było wprowadzić klasycyzm
• okres wielkich problemów gospodarczo-finansowych państwa [utrzymanie wielkich armii, wysokie apanaże arystokracji i dworu królewskiego
• lata 1789-1799 - rewolucja francuska
• o ile w pierwszej połowie XVIII wieku w samym Paryżu powstaje kilkadziesiąt pałaców i pałacyków arystokracji, bankierów, o tyle Rewolucja je konfiskuje i zamienia na cele użyteczności publicznej, sama niczego nie budując poza trybunami i bramami triumfalnymi
• dopiero w okresie empire cokolwiek zaczyna się budować
• ostatni okres klasycyzmu we Francji nie obfituje w nowe budynki, ze względu na wyludniony i osłabiony przez wojny kraj
• trwa od ok. 1750 do ok. 1850

RAR-4 65.ARCHITEKTURA BAROKU W KRAJACH KATOLICKICH RZESZY NIEMIECKIEJ NA PRZYKŁADZIE AUSTRII (SALZBURG, WIEDEŃ, MELK) I BAWARII (WURZBURG, WIES, I INNE) - TŁO HISTORYCZNE, GŁÓWNI TWÓRCY, BUDOWLE SAKRALNE, BUDOWLE REZYDENCJONALNE (OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA W OPARCIU O PRZYKŁADY)

TŁO HISTORYCZNE:

• rozłam religijny w społeczeństwie niemieckim - południowe prowincje katolickie natomiast północne protestanckie
• 1618 - wybucha wojna religijna trwająca 30 lat - pustoszy środkowe i północne Niemcy
• okres walk nie sprzyja budowie, szczególnie kościołów [większość wsi i tak pustoszeje] więc barok pojawia się z dużym opóźnieniem

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BUDOWLI SAKRALNYCH:

• kościoły katolickie są podłużne, trójnawowe, częściej typu jezuickiego, nie zawsze z kopułą na skrzyżowaniu naw, często bez nawy poprzecznej, często z dwoma wieżami na froncie
• nad kaplicami bocznymi biegną empory
• większość kościołów to pochodne katedry w Salzburgu
• po 1650 zaczynają się mnożyć układy centralne, centralno-podłużne, bogato dekorowane
• pod koniec XVII w. - gięte elewacje, bogate, fantazyjnie rozczłonkowane hełmy

RAR-4 64.ARCHITEKTURA BAROKU W KRAJACH PROTESTANCKICH RZESZY NIEMIECKIEJ NA PRZYKŁADZIE SAKSONII (DREZNO) I PRUS (BERLIN, POCZDAM) - TŁO HISTORYCZNE, GŁÓWNI TWÓRCY, BUDOWLE SAKRALNE, BUDOWLE REZYDENCJONALNE (OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FORMALNA NA PRZYKŁADACH)

TŁO HISTORYCZNE:

• rozłam religijny w społeczeństwie niemieckim - południowe prowincje katolickie natomiast północne protestanckie
• 1618 - wybucha wojna religijna trwająca 30 lat - pustoszy środkowe i północne Niemcy
• okres walk nie sprzyja budowie, szczególnie że jest wiele kościołów po katolikach, które protestanci mogą wykorzystać
• dużą rolę odgrywają protestanccy imigranci francuscy

RAR-4 63.ARCHITEKTURA BAROKU WE WŁOSZECH - TŁO HISTORYCZNE, FAZY ROZWOJU, GŁÓWNE TYPY BUDOWLI I ICH EWOLUCJA, OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FORMALNA (KOMPOZYCJA, DETAL, DEKORACJA, ITP.), WYBITNI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

TŁO HISTORYCZNE:

• podstawy dla baroku zostały wypracowane już przez Michała Anioła Buonarottiego, w którego dość bujnej i dynamicznej architekturze, rzeźbie możemy dopatrywać się prekursorstwa baroku
• uczeń M.A - Vignola kontynuuje architekturę w duchu swojego nauczyciela tworząc kościół Il Gesu, który staje się "wizytówką" budownictwa sakralnego baroku
• po dość liberalnych czasach renesansu, gdzie zrodziło się dużo ruchów reformatorskich np. protestanci, Kościół katolicki chce odzyskać pełnię "władzy"
• "sposoby" na tzw. kontrreformację i odnowienie Kościoła rzymskokatolickiego zostały ustanowione podczas soboru trydenckiego [1545-1563]; powołano zakon jezuitów który miał walczyć z "herezją reformacji"
• architektura też miała się przysłużyć przyciągnięciu wiernych do Kościoła - powstał modelowy kościół jezuicki Il Gesu [Vignola i della Porta] w Rzymie, który był mniej lub bardziej powtarzany w innych krajach
• ramy baroku to lata: 1575-1750 - od 1700 zaczyna się schyłkowa faza baroku - rokoko

RAR-4 62.ARCHITEKTURA RENESANSU WE FRANCJI - TŁO HISTORYCZNE, ETAPY ROZWOJU, GŁÓWNE TYPY BUDOWLI, CHARAKTERYSTYKA FORMALNA (UKŁADY PRZESTRZENNE, KOMPOZYCJA, DETAL), NAJWAŻNIEJSZE PRZYKŁADY

TŁO HISTORYCZNE:

• wojna stuletnia pomiędzy Francja a Anglią kończy się w 1453 - Francja zostaje przeto daleko w tyle z rozwojem gospodarczym i kulturowym w stosunku do np. Włoch, gdzie panuje już pełnia renesansu, a we Francji ciągle "średniowiecze"
• sprowadza się włoskich architektów, żeby początkowo przebudowywali wnętrza średniowiecznych pałaców dworskich, zdecydowanie później, gdy już Włochy wchodzą w barok zaczynają się we Francji realizacje renesansowe
• renesans pojawia się na "dworze" dostojników państwowych, a nie "pod strzechami"

RAR-4 61.ARCHITEKTURA RENESANSU WE WŁOSZECH - TŁO HISTORYCZNE, ETAPY ROZWOJOWE, GŁÓWNE PROBLEMY ARCHITEKTONICZNE, GŁÓWNE OŚRODKI ROZWOJU, NAJWYBITNIEJSI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

TŁO HISTORYCZNE:

• kolebką renesansu są Włochy - tak na prawdę nigdy nie dopuszczono tak do głosu gotyku - wiecznie żywe tradycje antyczne
• istotną rolę w rozwoju kultury renesansu odgrywają bogaci mecenasowie np. ród Medyceuszy
• w renesansie  w przeciwieństwie do średniowiecza uwaga ponownie skupia się na człowieku i jego potrzebach 
• świadomość wartości człowieka, powoduje, że ludzie chcą się rozwijać, poznawać, uczyć co w szerszej perspektywie wpływa na rozwój techniki
• renesans = okres aktywnego poznawania świata, rozkwitu kulturalnego, rozwoju samoświadomości, badań naukowych, odkryć geograficznych, pojawiają się "ludzie renesansu" - wszechstronni 
• religia już nie stoi na pierwszym miejscu - stoi tam człowiek - laicyzacja życia [poświecenie uwagi pięknu, sobie samemu, wiedzy, wygodzie]

RAR-3 60.FAZY PROCESU PROJEKTOWANIA ARCHITEKTONICZNEGO

PRZEDPROJEKTOWA

• Zapoznanie się z wymaganiami inwestora
• Wypis z planu miejscowego lub decyzja o warunkach zabudowy (warunki zabudowy jeśli nie ma miejscowego planu, robi się je na zasadzie „dobrego sąsiedztwa” a reguły określa rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku m.p.z.p.)
• Mapa do celów projektowych (sporządzona przez uprawnionego geodetę, który uzupełnia mapę zasadniczą sytuacyjno-wysokościową w skali 1:500 o aktualne dane z ewidencji gruntów i budynków, a także dane z pomiarów w terenie. Mapa ujmuje całą działkę i pas 30-metrowy wokół jej granicy)
• Warunki techniczne przyłączenia mediów (o warunki techniczne przyłączeń występujemy do lokalnych dostawców mediów: wodociągi, energetyka, gazownia)
• Badanie gruntowe (jeśli potrzebne)
• Inne badania jeśli wymagane (np. archeologiczne)

RAR-3 59.KOMPOZYCJA SPÓJNA IRÓŻNICE POMIĘDZY KOMPOZYCJĄ SPÓJNĄ I SWOBODNĄ. PRZYKŁADY

KOMPOZYCJA SPOISTA:

• to kompozycja, składająca się z elementów tworzących pewną nierozerwalną całość, według pewnej reguły. Regułą tą może być moduł zwielokrotniony w kompozycji lub inna ustalona zasada. Nie jest symetryczna ani też rozproszona
• (wg prof. Żurawskiego) – to taka, która dobitnie i jednoznacznie narzuca swe intencje, może być jednoznacznie tylko i wyłącznie jednoznacznie odczytywana – np. sfinks (patrzący) nie ma wątpliwości, gdzie jest przód, tył góra i dół, nie można powiększyć jednego elementu czy go przemieścić bo są to rzeczy narzucone przez formę

KOMPOZYCJA SWOBODNA

• nie ma w nich żadnej zasady z mimo to tworzy całość, elementy rozmieszczone są dowolnie, każdy z nich ma „swobodę”. Większość kompozycji swobodnych jest kompozycjami po części rozproszonymi, choć nie jest to tożsame
• taka, która nie ma dużej siły przekonywania i przez to mogą być różnie pojmowane i odczuwane – np. gwiazdy na niebie – zabranie jednej z nich czy przemieszczenie wszystkich nie będzie zauważone przez laika.

RAR-3 58.ROLA KOLORU W PROJEKTOWANIU WNĘTRZ ARCHITEKTONICZNYCH (ODDZIAŁYWANIE BARW NA CZŁOWIEKA)

ZGODNIE Z KSIĄŻKĄ "PSYCHOLOGIA ŚRODOWISKOWA":

• kolor jest czynnikiem którym łatwo manipulować
• jest dużo artykułów na temat wpływu koloru na percepcję, ale niewiele badań empirycznych, które to potwierdzają
• zależności, jakie ludzie widzą pomiędzy kolorem a skojarzeniem z nim, mogą być tylko wyuczonym skojarzeniem [kultura w której się człowiek obraca również ma istotne znaczenie, biel w innych kulturach kojarzona jest ze śmiercią a nie czystością]
• prowadzono badania zależności kolor-odczuwalna temperatura, kolor-nastrój, kolor-efektywność pracy, ale nie ma rozstrzygających dowodów wskazujących na to, że kolor ma tu jakikolwiek wpływ
• badania, które przyniosły efekty bazują na zależności: kolor-przestronność/zatłoczenie  [jasne kolory sprawiają, że pokoje są postrzegane jako bardziej przestronne], intensywność koloru również ma wpływ na percepcje przestrzeni [im bardziej intensywny kolor tym bardziej zatłoczone wydaje się wnętrze]

RAR-3 57.PUNKTY I MIEJSCA FORMALNIE WAŻNE W ROZWIĄZANIACH ARCHITEKTONICZNYCH. PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA DOMINANTY W KOMPOZYCJI ARCHITEKTONICZNEJ

• miejsca formalnie ważne - miejsca o szczególnym znaczeniu dla odbioru formy architektonicznej. Są one bardzo często związane z układem urbanistycznym, który kreuje widoki - osie widokowe, narożniki, obiekty znajdujące się na wzniesieniach
• są to miejsca służące akcentowaniu rangi, przeznaczenia czy pochodzenia obiektu:
• • Narożniki
  • Osie
  • Zamknięcia
  • Gzymsy
  • Inne ważne punkty elewacji jak: portale, zwieńczenia itp.
• przykłady dominanty:
• • kościoły, np. katedra w Kolonii
  • wieża Eiffla
  • hotel Admirals Palast w Zabrzu

RAR-3 56.RODZAJE KONSTRUKCJI DACHOWYCH

DACH PŁASKI:

• dopuszczalne nachylenie połaci dachowych 5-10%. Spadki na zewnątrz albo do wewnątrz budynku.
• NIEWENTYLOWANY
• • cały ciężar dachu przenoszony jest przez strop
  • składa się z:
  • • konstrukcji nośnej stropodachu [strop ceramiczno-żelbetowy lub płyta żelbetowa]
    • warstwy paroszczelnej [zabezpiecza warstwę izolacji cieplnej przed dyfuzją pary wodnej z pomieszczenia i jej ewentualnym wykropleniem w tej warstwie]
    • warstwy kształtującej spadek [wykonuje się np. z żużlu granulowanego przez jednostajną zmianę grubości. Zawsze stosuje sie materiały, które nie podlegają korozji biologicznej. Często warstwa ta spełnia równocześnie zadanie warstwy ciepłochronnej, gdy wykonywana jest z żużlobetonu, pianobetonu, szkła piankowego, keramzytobetonu itp., lub klinowo przyciętych płyt ocieplających]
    • warstwy izolacji cieplnej [jako izolację cieplną stosuje się twarde płyty styropianowe, płyty układa się na warstwę spadkową]
    • warstwy wyrównawczej [warstwa wyrównawcza jest stosowana pod pokrycia papowe lub powłoki bezspoinowe. Wykonywana jest z zaprawy cementowej (gładź cementowa) o grubości około 3 cm, a gdy istnieje potrzeba - jest zbrojona siatką stalową]
    • warstwy izolacji wodoszczelnej [warstwa wodoszczelna powinna mieć spadek co najmniej 3% (1,7°), aby woda swobodnie spływała do wpustów]
  • Ponieważ izolacja paroszczelna stwarza duży opór dyfuzyjny, a wszystkie warstwy przylegają tu do siebie bez szczelin i kanalików, niemożliwy jest przepływ powietrza lub likwidacja nadciśnienia powietrza i pary wodnej, przenikających przez strop pod pokrycie dachowe. Dlatego stropodachy te nadają się nad garaże, warsztaty itp. pomieszczenia suche oraz ogrzewane do niskich temperatur lub w ogóle nieogrzewane

RAR-3 55.KOMUNIKACJA PIONOWA W BUDYNKACH

SCHODY

• Tradycyjne lub ruchome
• Wzór: 2h+s=60/65

Przeznaczenie budynków	Minimalna  szerokość użytkowa  (m)		Maksymalna wysokość stopni (m)
	biegu	spocznika
1	2	3	4
Budynki mieszkalne jednorodzinne i w zabudowie zagrodowej oraz mieszkania dwupoziomowe	0,8	0,8	0,19
Budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki zamieszkania zbiorowego*) oraz budynki użyteczności publicznej*), z wyłączeniem budynków zakładów opieki zdrowotnej, a także budynki produkcyjne*), magazynowo-składowe oraz usługowe, w których zatrudnia się ponad 10 osób	1,2	1,5	0,175
Przedszkola i żłobki	1,2	1,3	0,15
Budynki opieki zdrowotnej*)	1,4	1,5	0,15
Garaże wbudowane i wolno stojące (wielostanowiskowe) oraz budynki usługowe, w których zatrudnia się do 10 osób	0,9	0,9	0,19
We wszystkich budynkach niezależnie od ich przeznaczenia schody do kondygnacji podziemnej, pomieszczeń technicznych i poddaszy nieużytkowych	0,8	0,8	0,2

• W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób
• Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku
• Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych powinna wynosić nie więcej niż: 14 stopni - w budynku opieki zdrowotnej, 17 stopni - w innych budynkach.  Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10

RAR-3 54.SYSTEMY KONSTRUKCYJNE PRĘTOWE I POWIERZCHNIOWE

• Konstrukcja - struktura obiektu, składająca sie z ustrojów konstrukcyjnych (kompleksu elementów nośnych), zapewniająca jego stateczność, przenosząca zarazem na podłoże gruntowe ciężar własny budowli czy budynku, oraz działających na nie obciążeń otoczenia atmosferycznego. 

PODZIAŁ KONSTRUKCJI ZE WZGLĘDU NA SCHEMAT KONSTRUKCYJNY:

• konstrukcja prętowa - np. wszelkiego rodzaju układu słupów, podpór, konstrukcje szkieletowe - elementy w których wartość przekroju elementu konstrukcyjnego jest znacznie mniejsza niż jego drugi wymiar - długość [belki, łuki, ramy, kraty]
• konstrukcja powierzchniowa - np. parkany, osłony akustyczne autostrad, budynki z wielkiej płyty - gdzie dwa wymiary charakteryzujące powierzchnię są znacznie większe od trzeciego wymiaru - grubości. W tej grupie wyróżnia się:
• • powłoki 
  • • powierzchnia środkowa jest sowbodną powierzchnią, w tym także powierzchnią zamkniętą
  • konstrukcje płaskie
  • • płyty, gdzie obciążenie zewnętrzne przyłożone jest prostopadle do powierzchni środkowej
    • tarczownice, gdzie obciążenie zewnętrzne przyłożone jest w płaszczyźnie powierzchni środkowej
• konstrukcja przestrzenna - np. zbiorniki, konstrukcje mostów, większość ustroi nośnych budynków i budowli.

RAR-3 53.TYPY KONSTRUKCJI DREWNIANYCH WIĄZARÓW DACHOWYCH

WIĘŹBA KROKWIOWA 

• rozpiętość do 6 m 
• nachylenie powyżej 40°
• brak podpór pośrednich (konstrukcja opiera się jedynie na murłatach) - wolna przestrzeń poddasza
• wywiera duży nacisk boczny na ściany kolankowe - nie mogą być zbyt wysokie i wymagają wzmocnienia, np. żelbetowymi słupkami lub wieńcem, opasującym ściany na wysokości zamocowania murłat
• więźba krokwiowa oparta na murłatach
• więźba krokwiowo-belkowa oparta na drewnianych belkach stropowych

RAR-3 52.ZALETY I WADY STOSOWANIA KRATOWNIC, JAKO GŁÓWNYCH ELEMENTÓW NOŚNYCH

• Kratownice mogą być drewniane, z drewna klejonego, stalowe, żelbetowe. Ich wady i zalety zależą więc także od materiału z jakiego są wykonane.

ZALETY:

• Ekonomiczność [zwłaszcza przy dużych rozpiętościach w porównaniu do belek]
• Stosunkowo lekkie w porównaniu do monolitycznych stropów
• Łatwość wprowadzania zmian
• Możliwość doświetlanie mimo przeprowadzenia kratownicy
• Osiąganie dużych rozpiętości bez potrzeby dodatkowych słupów czy ścian nośnych - uwolnienie planu
• Małe ugięcia
• Możliwość eksponowania w elewacjach i bryle obiektu [wykorzystanie ich jako detalu architektonicznego – doprowadziło to do ukształtowania swoistej estetyki zwłaszcza w obiektach przemysłowych]
• Możliwość wprowadzania różnorodnych kształtów i materiałów
• Możliwość swobodnego aranżowania przestrzeni, tam gdzie przeszkadzają słupy podciągów.

WADY:

• trudność wykonania [szczególnie jeśli chodzi o węzły, połączenia]
• niska odporność ogniowa kratownic stalowych
• niska odporność na agresję chemiczna kratownic stalowych
• ograniczone wymiary kratownic
• trudności z utrzymaniem czystości [odkurzanie]
• wysokie koszty konserwacji [malowania]
• konieczność sprężania kratownic żelbetowych
• przy prefabrykatach kłopoty z transportem

RAR-3 51.CZYNNIKI, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W PODEJMOWANIU DECYZJI O WYBORZE DZIAŁKI BUDOWLANEJ

• Lokalizacja działki
• Przeznaczenie terenu w MPZP, lub na podstawie warunków zabudowy, wydanych przez UM
• Nakazy, zakazy, ograniczenia występujące w MPZP lub WZ
• Wielkość działki
• Komunikacja (dostęp z drogi publicznej)
• Uzbrojenie działki
• Otoczenie działki
• Ukształtowanie terenu
• Własność, obciążenia hipoteczne, zapisy w księgach wieczystych o np. służebności

RAR-3 50.JAKIE SĄ NAJNOWSZE TRENDY W PROJEKTOWANIU OBIEKTÓW UZYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ ZWIĄZANE Z NURTEM BUDOWNICTWA ZRÓWNOWAŻONEGO?

BUDOWNICTWO ZRÓWNOWAŻONE A PROJEKTOWANIE OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ:

• zapewnienie ciągłości funkcjonowania danej przestrzeni, np. "dzielnice" biurowe są okupowane rankami, ale wieczorami opustoszałe - należy doprowadzać do sytuacji, w której zróżnicowanie funkcjonalne, lub sposobu funkcjonowania pozwala to zrównoważyć 
• OBIEKTY WIELOFUNKCYJNE:
  • w obiektach wielofunkcyjnych istotne jest jasne i czytelne rozwiązanie systemu komunikacyjnego
  • ważne jest poprawne oznaczenie dróg, dojść, pięter, pomieszczeń czy części kompleksu - czyli tzw. identyfikacja wizualna
  • stworzenie "ludzkiej skali" dzięki stosowaniu małej architektury, ławek, placów rekreacyjnych
• WNĘTRZA OBIEKTÓW BIUROWYCH:
  • elastyczność przestrzeni wewnętrznej - możliwość szybkiego "przemeblowania", podziału, zmiany funkcji, dostosowania, itp. [dzięki np. słupowemu systemowi konstrukcyjnemu, stworzeniu przestrzeni instalacyjnych w formie podwieszonych sufitów czy podniesionej podłogi podłogi]
  • istotne jest zapewnienie przestrzeni pseudo-publicznych dla pracowników biurowych [czyli takich, gdzie mogą spędzić przerwę w gronie swoich znajomych z pracy, zrelaksowaniu się, co prowadzi do "budowania zespołu" i lepszej współpracy oraz efektywniejszej pracy]
  • ważne jest podejście do wykorzystywania stanowiska pracy w sposób elastyczny, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia zapotrzebowania na powierzchnię biurową, efektywniejszego jego wykorzystania. Modele stanowisk pracy:
  • • shared office - miejsca pracy użytkowane wspólnie, na zmiany
    • group adress - pomieszczenia pracy grupowej
    • free adress - ruchome miejsce pracy, wolne biurko, składane krzesło
    • deskless adress - mobilne miejsce pracy [w domu, samochodzie, poza biurem]
    • hotteling - miejcie wynajmowane na godziny [jak w hotelu]
    • satellite - pomieszczenia biurowe w pobliżu osiedli [dla matek z dziećmi]
    • telebusiness center - filie dużych firm w dzielnicach mieszkaniowych