TWÓRCZOŚĆ ALVARA AALTO NA TLE NA TLE ROZWOJU ARCHITEKTURY MODERNISTYCZNEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KONCEPCJI ARCHITEKTURY ORGANICZNEJ

ALVAR AALTO:

• żył w latach 1898-1976 (78 lat)
• architekt finlandzki, ale jego twórczość dotyczy też innych krajów - m.in. Szwecji
• postrzegany jako architekt modernistyczny, ale jego podejście do architektury wynikało nie z idei czy teorii, ale z próby zrozumienia, interpretowania tradycji narodowej, sposobu życia użytkowników jego architektury, odwoływania się do rodzimego kontekstu - korzystania z niego
• założył swoja pierwszą pracownię w 1921 w Jyvaskyla (Finlandia) - jego prace w pierwszym okresie są w stylu północnego klasycyzmu, który dominował w ówczesnym czasie
• w latach 20` i 30` wraz z żona Aino, odbywa wiele podróży do Europy i zaznajamia się z modernistycznymi trendami
• w 1935 zakłada firmę produkującą wyposażenie obiektów - Artek
• architekt wszechstronny - projekty urbanistyczne, budynków użyteczności publicznej, zakładów przemysłowych, obiektów sakralnych, prywatnych domów, mieszkaniówki, wnętrz i ich wyposażenia

RAR-1 20.CO TO JEST REWITALIZACJA OBSZARÓW MIEJSKICH?

REWITALIZACJA:

• oznacza proces zmian przestrzennych, technicznych, społecznych i gospodarczych podjętych w interesie publicznym, których celem jest wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej, przywrócenie mu dawnych funkcji oraz stworzenie warunków do jego dalszego rozwoju z wykorzystaniem jego cech endogenicznych
• pojęcie stosowane w odniesieniu do części miasta lub zespołów obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych utraciły swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie
• rewitalizacja jest działaniem interdyscyplinarnym, z zakresu planowania przestrzennego, budownictwa, ekonomii, polityki społecznej
• kilka problemów na których skupia się zagadnienie współczesnej rewitalizacji obszarów miejskich: 
• • ożywienie opustoszałych śródmieść, które utraciły znaczenie jako centra handlowe miast - polepszenie jakości przestrzeni publicznych w mieście
  • poprawa jakości życia i odtworzenie więzi społecznych na wielkich osiedlach - blokowiskach
  • tworzenie lokalnych wspólnot, które dbają o otaczający ich skrawek ziemi -  poczucie przynależności 
  • rozwiązywanie problemów przy pomocy Lokalnych Programów Rewitalizacji
  • 
    

RAR-1 19.CO TO JEST ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE. WYMIEŃ ELEMENTY SKŁADOWE

ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE:

• całokształt ożywionych i nieożywionych składników przyrody, ściśle ze sobą powiązanych

ELEMENTY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO:

• budowa geologiczna
• rzeźba terenu
• klimat
• stosunki wodne
• gleba
• organizmy żywe

RAR-1 18.IDEA MIASTA-OGRODU E. HOWARDA. PRZYKŁADY REALIZACJI

IDEA:

• intensywna urbanizacja w okresie tzw. boomu przemysłowego przyczyniła się do wielu problemów: przeludnienia, bezdomności, pogorszenia warunków życia - standard życia  wmieście pogarszał się pomimo bogacenia się ludności
• kryzysowa sytuacja miast była impulsem do rozważań nad nowymi koncepcjami urbanistycznymi które miały rozwiązać problemy ówczesnych miast
• jedną z koncepcji jest idea miasta-ogrodu Ebenezer`a Howard`a 
• miasto jest "skończoną" jednostką, która może pomieścić określoną ilość ludzi i zawiera określoną przestrzeń, otoczoną pasem zieleni produkcyjnej - w momencie, gdy miasto osiąga szczytową formę, tworzy się nowa niezależna jednostka urbanistyczna w formie miasta-satelity dla bazowego miasta. Satelita jest samodzielnym organizmem, posiada własne struktury, zapewnia pracę i żywność dla swoich mieszkańców
• w ten sposób zachowuje się równowagę pomiędzy wszystkimi elementami tworzącymi miasta - nie następuje przeludnienie, niedobór pracy, niedobór mieszkań, zieleni, żywności itp.
• miasto-ogród to koncepcja miasta, które miało zajmować powierzchnię 2450 ha [450 ha w formie koła o promieniu 1,2 km - obszar zabudowany, a pozostałe 2000 ha to zaplecze zieleni]
• centralnie położone miasto miało być połączone gwiazdą 6 ulic z krajową siecią drogową
• zakładano 30 000 mieszkańców jako docelową wielkość miasta
• środek miasta przeznaczony został na park centralny z rozmieszczonymi wokół niego budynkami użyteczności publicznej [ratusz, muzeum, teatr, biblioteka]
• dookoła parku - galeria mieszcząca krytą promenadę, ogród zimowy, sklepy
• dalej - domy otoczone ogrodem w formie pierścieniowych bulwarów, z których środowy skupiałby budynki użyteczności publicznej
• zewnętrzną strefę miasta stanowiłyby tereny uprawne
• w efekcie idea okazała się w praktyce trochę utopijna: tylko duże miasto daje możliwość zatrudnienia, część mieszkańców satelity i tak pracuje w mieście macierzystym, wiec traktuje satelitę tylko jako sypialnię, satelita w żaden sposób nie jest powiązana z miastem macierzystym

PRZYKŁADY:

• idea Howarda kodyfikowała, opisywała i rozpowszechniała ideę, która została już wcielona w życie przed Howardem - osiedle Bournville wokół fabryki Cadbury, osiedle Port Sunlight w Anglii, czy osiedla zakładane przez rodzinę Krupp w Niemczech
• "pierwsze" miasto-ogród: Letchworth, później ogrody Hampstead oraz Welwyn
• Najstarsze miasto-ogród w Niemczech: Marga - więcej
• w Polsce: w Gliwicach osiedle Wilcze Gardło, Podkowa Leśna, Milanówek

RAR-1 17.CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE TERENÓW ZIELENI

TERENY ZIELENI:

• obszary pokryte roślinnością
• posiadają określoną funkcję [zieleń publiczna: skwery, bulwary, parki; zieleń o specjalnym przeznaczeniu: ogrody zoologiczne, botaniczne, cmentarze; zieleń osiedlowa; zieleń produkcyjna]

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE TERENÓW ZIELENI:

• PRZYRODNICZE
• jakość gleb
• czynniki hydrologiczne
• klimat/mikroklimat
• pokrycie terenu [szata roślinna]
• ukształtowanie terenu
• GOSPODARCZO - SPOŁECZNE
• użytkowanie terenu
• demografia
• bliskość terenów zurbanizowanych
• dostępność terenów
• lokalizacja przemysłu
• tradycje regionalne
• zapotrzebowanie na tereny rekreacyjne
• charakter miasta

RAR-1 16.CHARAKTERYSTYCZNE SCHEMATY ROZWIĄZAŃ PRZESTRZENNYCH OGRODÓW W PRZEKROJU HISTORYCZNYM

STAROŻYTNOŚĆ:

• wiadomości na temat ogrodów z malowideł, płaskorzeźb, opisów
• ogrody są proste [forma prostokąta], zamknięte [otoczone ogrodzeniem], osiowe [brama-obiekt architektoniczny-winnica-altana-zbiornik wody ze święta wodą - wszystko to na osi], symetryczne, jednoprzestrzenne, tarasowe
• EGIPT
• • rozwojowi ogrodów sprzyja: żyzna dolina Nilu, rozwój hydrotechniki, potrzeba wprowadzenia zieleni w suchym i gorącym klimacie
  • ogrody mają charakter ozdobny i użytkowy
• MEZOPOTAMIA [BABILON I ASYRIA]
• • rozwojowi ogrodów sprzyja: żyzna dolina rzek Eufratu i Tygrysu, potrzeba wprowadzenia zieleni w suchym i gorącym klimacie
  • sztuczne wysokie tarasy i "wiszące" ogrody [są zbudowane na ceglanej konstrukcji z kolebkowymi sklepieniami - ogrody Semiramidy w Babilonie]
  • ogrody mają charakter ozdobny i użytkowy i kultowy
• PERSJA
• • przede wszystkim niewielkie ogrody przylegające do karawanserajów [domy zajezdne budowane na trasach handlowych], lub mieszczące się na ich dziedzińcach
  • ogród podzielony na równe części osiami krzyżującymi się w środku i zaakcentowanymi wąskimi kanałami wodnymi - w miejscu przecięcia fontanny, baseny
  • kanały wodne umożliwiały przy okazji nawadnianie ogrodu, a wodotryski orzeźwiały klimat - bogactwo urządzeń ogrodowych
• GRECJA
• • ogrody prywatne: znajdujące się wewnątrz domu - atrium i perystyl
  • ogrody publiczne: gimnazjony [rozwój tężyzny fizycznej i umysłowej - place, ulice, zieleń towarzysząca przestrzeniom sportowym, obiektom nauki] i akademie [tzw. święte gaje - ogrody myślicieli i uczonych greckich]

• RZYM
• • wyraźny podział na ogrody użytkowe [atria i perystyle] oraz ogrody rekreacyjno-reprezentacyjne
  • ogrody-parki cesarskie i ogrody-akademie posiadały układ swobodny, często krajobrazowy z geometrycznymi elementami
  • przy ogrodach cesarskich występują często zwierzyńce
  • posiadają bogaty zestaw form przestrzennych: rzeźby, malowidła, naczynia ogrodowe, aleje, rabaty kwiatowe, kolumnady, arkady, pergole, altany, tarasy widokowe, ogrody warzywne, obiekty sportowe itd.
  • charakter ogrodów jest typowo ozdobny, użytkowy, społeczny i reprezentacyjny
  • rodzaje ogrodów: miejskie ogrody przydomowe, ogrody-parki cesarskie, ogrody publiczne

RAR-1 15.JAKIE FUNKCJE SPEŁNIAJĄ WSPÓŁCZESNE OBSZARY WIEJSKIE

OBSZARY WIEJSKIE:

• tereny położone poza granicami administracyjnymi miast
• na poziomie międzynarodowym uznaje się definicję OECD, która mówi, że obszary wiejskie to te o gęstości zaludnienia mniejszej niż 150 os/km2

FUNKCJE:

• obszary wiejskie są wielofunkcyjne
• funkcja rekreacyjna, turystyczna
• funkcja rolnicza [produkcyjna]
• funkcja mieszkaniowa
• funkcja ochronna [ekologia]
• funkcja uzdrowiskowa [Ustroń, Goczałkowice itp.]
• ochrona przeciwpowodziowa [zakaz zabudowy terenów zalewowych]
• kulturowa [ochrona historycznej kompozycji krajobrazu ruralistycznego]

RAR-1 14.W JAKI SPOSÓB UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO WPŁYWAJĄ NA PLANOWANIE MIEJSCOWE I REGIONALNE

ŚRODOWISKO NATURALNE:

• ożywione i nieożywione składniki przyrody
• elementy środowiska naturalnego: budowa geologiczna, rzeźba terenu, klimat, stosunki wodne, gleba, organizmy żywe

WPŁYW ŚRODOWISKA NA PLANOWANIE: 

• istotny wpływ na planowanie ma ochrona środowiska naturalnego
• zagadnienia planowania przestrzennego w aspekcie ochrony środowiska obejmują:
• • zasoby i walory środowiska [możliwość wydobywania surowców mineralnych, pozyskiwania surowców rolniczych, rozwoju turystyki i rekreacji]
  • środowiskowe ograniczenia rozwoju miast i regionów oraz konflikty powstające na tle tych ograniczeń [np. budowa obwodnicy augustowskiej]
  • postulaty ochrony i kształtowania środowiska, które powinny być uwzględnione w koncepcjach i planach przestrzennego zagospodarowania
  • należy mieć na uwadze względy zrównoważonego rozwoju - racjonalne planowanie wykorzystania środowiska, tak by mogło się zregenerować 
• przy planowaniu należy uwzględnić warunki naturalne takie jak woda [możliwość podtopień], rzeźba terenu [możliwość osuwisk], klimat [zaproponowanie adekwatnych funkcji dla lokalnego mikroklimatu, np. obszary pod Wrocławiem nadają się na sady ze względu na swój klimat], glebę [dobra gleba wykorzystana pod rolnictwo]

RAR-1 13.PRZEDSTAWIĆ RELACJE ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY MIEJSCOWYM PLANEM ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO A STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO:

• dokument określający w sposób ogólny sposób zagospodarowania terytorium gminy [zawiera informacje o przeznaczeniu terenów, np. pod zabudowę mieszkaniową, itp., ale także o przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych, obszarów chronionych, sieci technicznych, itp.]
• studium jest aktem planowania przestrzennego, ale NIE JEST aktem prawa miejskiego [na jego podstawie nie może być wydana żadna decyzja administracyjna]
• studium jest natomiast aktem wewnętrznie obowiązującym, co znaczy, że wiąże wójta, burmistrza czy prezydenta miasta przy sporządzaniu m.in. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
• podmiotem odpowiedzialnym na stworzenie studium jest wójt, burmistrz, prezydent miasta, a uchwala go rada gminy
• studium przyjmowane jest jako uchwała rady gminy, ale nie posiada rangi przepisu prawa miejscowego, stanowi więc jedynie podstawę do opracowania MPZP 

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY STUDIUM A MPZP:

• podstawą dla sporządzenia miejscowych planów są wytyczne studium
• MPZP nie mogą naruszać postanowień studium
• MPZP jest już aktem prawa miejscowego

RAR-1 12.CO TO JEST KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU? KTO JĄ OPRACOWUJE?

KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA POLSKI:

• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Polski powstaje na mocy Ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
• dokument regulujący planowanie przestrzenne w skali Polski, obecnie opracowywana jest KPZP do roku 2030 
• celem strategicznym dokumentu jest efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej zróżnicowanych potencjałów rozwojowych, tak aby osiągnąć: konkurencyjność, zwiększenie zatrudnienia i większą sprawność państwa, spójność społeczną, gospodarczą oraz przestrzenną w długim okresie czasu
• dokument KPZP opracowuje Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, uwzględniając cele zawarte w rządowych dokumentach strategicznych
• Rada Ministrów przyjmuje KPZP oraz okresowe raporty o stanie zagospodarowania kraju
• Prezes Rady Ministrów przedstawia z kolei Sejmowi RP KPZP, by ministrowie i centralne organy administracji rządowej mogły sporządzić programy zawierające zadania rządowe, służące realizacji inwestycji o znaczeniu krajowym

KPZP OKREŚLA:

• uwarunkowania, cele, kierunki polityki przestrzennej państwa
• funkcję i specjalizację województw [np. śląsk o funkcji przemysłowej, a mazury rolniczej, agroturystycznej]
• politykę rozwoju miast, a w szczególności aglomeracji
• rozwój i restrukturyzację terenów poprzemysłowych
• politykę w zakresie rozwoju infrastruktury krajowej [transport, komunikacja, technicznej, szkolnictwa wyższego, instytutów badawczych, itp.]
• politykę państwa dotyczącą ochrony środowiska przyrodniczego wraz z rozwojem turystyki i rekreacji
• politykę dotyczącą organizacji w zakresie rolnictwa

RAR-1 11.PODAĆ PRZYCZYNY POWSTAWANIA TERENÓW POPRZEMYSŁOWYCH, OMÓWIĆ ICH RODZAJE ORAZ METODY I KIERUNKI PRZEKSZTAŁCEŃ

PRZYCZYNY POWSTAWANIA TERENÓW POPRZEMYSŁOWYCH:

• przenoszenie przemysłu w inne miejsce, zmiana profilu przemysłu, zmiana linii technologicznych. likwidacja zakładów pracy, nierentowność przemysłu na danym terenie

RODZAJE TERENÓW POPRZEMYSŁOWYCH:

• formalnie lub faktycznie porzuconych przez właściciela lub dysponenta tzw. ugorów
• przetrzymywane przez dotychczasowego właściciela w nadziei ewentualnego ponownego wykorzystania w dotychczasowej funkcji
• odłogowanych w oczekiwaniu na korzystne możliwości zagospodarowania lub sprzedaży w przyszłości

METODY:

• przeprowadzenie analiz uwarunkowań zewnętrznych i określenie wpływu projektowanych przekształceń na otaczający teren
• należy przekonać władze lokalne i społeczeństwo, że bezsprzecznie jest powtórnie wykorzystywać tereny poprzemysłowe, niż je zostawiać i inwestować w nowe, niezabudowane

KIERUNKI PRZEKSZTAŁCEŃ:

• t.pp. otoczone zabudową  - przekształcone w obszary usługowe skupiające usługi dzielnicowe i ogólnomiejskie o charakterze centrotwórczym [nacisk na usługi kulturalne, rekreacyjne, sportowe]
• t.pp. na terenach niezurbanizowanych - przekształcić w tereny zielone lub tereny usługowo-rekreacyjne, przez tworzenie ich na terenie parków, skansenów, ścieżek edukacyjnych, propagujących historię miejsca
• t.pp. w pobliżu terenów zurbanizowanych - można ponownie wprowadzić przemysł, lecz o innym profilu [żeby wykorzystać istniejącą infrastrukturę i budynki]

RAR-1 10.PODSTAWY PRAWNE PLANOWANIA MIEJSCOWEGO

• Planowanie Miejscowe jest podrzędne i podporządkowane Gospodarce Przestrzennej 
• przez pojęcie Planowanie Miejscowe rozumiemy planowanie na szczeblu lokalnym, na poziomie gminy
• dokumentem regulującym Planowanie Miejscowe, ale także Planowanie na szczeblu województwa i w końcu Planowanie na szczeblu krajowym jest  Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
• zadania samorządu gminnego, zadania własne gminy [jeśli chodzi o Planowanie Miejscowe] to:
• kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy
• uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

• ponadto gmina sama dysponuje środkami pieniężnymi do realizacji swoich zadań na podstawie ustalonego budżetu gminy, co reguluje Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku

RAR-1 09.STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY - CEL, METODA I PROBLEMATYKA, UWARUNKOWANIA I USTALENIA, POWIĄZANIA ZE STRATEGIĄ ROZWOJU GMINY

SUIKZP:

• dokument określający planowany sposób zagospodarowania całego terytorium gminy
• studium nie jest aktem prawa obowiązującego, więc na jego podstawie nie może być wydana żadna decyzja 
• jest natomiast dokumentem stanowiącym podstawę do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

CEL:

• Głównym celem studium jest ustalenie kierunków rozwoju oraz zasad polityki przestrzennej gminy na podstawie rozpoznanych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. 

METODA I PROBLEMATYKA:

• decyzję o przystąpieniu do sporządzenia studium podejmuje Rada Gminy razem z prezydentem miasta, burmistrzem, wójtem 
• wyznacza się cele studium
• wykonuje się analizy i studia [komunikacji, infrastruktury, środowiska przyrodniczego, zabudowy, przemysłu, usług, rolnictwa]
• powstaje projekt studium który składa się z rysunków oraz części opisowej
• przedstawia się projekt na forum publicznym, zgłasza się wnioski do projektu, wykonuje w związku z wnioskami opinie i uzgodnienia
• studium zostaje przyjęte jako uchwała Rady Gminy
• następuje realizacja wytycznych studium i ich ciągły monitoring

POWIĄZANIA ZE STRATEGIĄ ROZWOJU GMINY:

• Pomiędzy strategią rozwoju miasta a studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania istnieje ścisła współzależność.
  Strategia stanowi koncepcję rozwoju społeczno – gospodarczego, określając główne tj. strategiczne cele rozwoju oraz przedsięwzięcia i zadania szczegółowe stanowiące instrumenty realizacji celów strategicznych, a także formułuje misję rozwoju. Studium natomiast określa koncepcję rozwoju w sferze funkcjonalno – przestrzennej.

RAR-1 08.KARTA ATEŃSKA 1933 I NOWA KARTA ATEŃSKA 2003. PORÓWNANIE

MIASTO JAKO JEDNOSTKA:

• NK [nowa Karta]: powinno się przeciwdziałać tzw. urban sprawling, i "domykać miasta", tworząc wyraźne granice pomiędzy dwoma jednostkami urbanistycznymi nie dopuszczać do tworzenia się "pasm urbanizacji" [łączenia się małych i dużych miast w jedno pasmo]. Powinno się przeciwdziałać brakowi spójności miasta - podtrzymywać charakter miejski na całej jego powierzchni, ale także utrzymywać jego tożsamość. Istotne jest z drugiej strony tworzenie "sieci miast".
• SK [stara Karta]: propozycja wyraźnego strefowania miasta: śródmieście [administracja, handel, banki, kultura], pas wokół śródmieścia [przemysł, rzemiosło, mieszkanie], peryferyjnie [osiedla satelickie - mieszkaniowe osadzone w zieleni]

RAR-1 07.MODELE PASMOWE ROZWOJU MIAST ERY INDUSTRIALNEJ

INFORMACJE OGÓLNE:

• XIX wiek - rewolucja przemysłowa i jej konsekwencje powodują, że dotychczasowe formy miast stają się nieadekwatne a miasta zaczynają się borykać z wieloma problemami
• problemy miast XIX wieku:
• • przeludnienie
  • maksymalne wykorzystanie działek miejskich - zabudowa w śródmieściu staje się coraz wyższa i powoli wypierana jest zabudowa mieszkaniowa z centrum na rzecz innych funkcji - centrum pustoszeje
  • pogarszają się warunki życia
  • brak systemu kanalizacji i wodociągów
  • nieprzemyślana zabudowa, w skutek czego zaczyna brakować terenów przestrzeni publicznej
• w związku z problemami jakie dotykają ówczesnych miast, zaproponowano kilka modelowych rozwiązań przestrzennych miast, które zminimalizowałyby wyżej wymienione problemy
• modele przestrzenne miast:
• 
  
  • model ville sociale
  • model miasta ogrodu
  • model miasta przemysłowego
  • model miasta klinowego
  • model miasta pasmowego (liniowego)

MODEL PASMOWY (LINIOWY):

• model stworzony przez Hiszpana - Arturo Soria y Mata w 1882 r.
• idea zakładała wyeliminowanie koncentrycznego układu powodującego dośrodkową organizację miasta - zwalczanie koncentracji = usuwanie jakiegokolwiek centrum
• idea, zakłada, ze wstęga zabudowy jest tak wąska, ze w kierunku poprzecznym można ogranicznych śię do ruchu pieszego
• rozbudowa miast w sposób liniowy - długie, wąskie pasma zabudowy rozciągające się wzdłuż linii komunikacyjnych - schemat założenia
• tereny zurbanizowane tworzą wąskie pasy pozbawione centrum - zapobieganie nadmiernej koncentracji
• "powiązanie" terenów rolniczych z miastem poprzez pasma terenów upraw przylegających do pasmowej zabudowy
• zaletą było zapewnienie sprawnej komunikacji i przestrzenne wydzieleni funkcji
• 
  
• ideą Sorii było stworzenie sieci takich miast, łączących się ze sobą
• realizacja: dzielnica Madrytu
• • lokalizacja założenia w Madrycie
  • mapa - dzisiaj pozostałości tego założenia widoczne są wzdłuż Calle de Arturo Soria
  • po realizacji założenia okazało się, ze pomysł był absurdalny i zaczęto "obudowywać" pierwotny układ tak, że wrósł się w tkankę miejską
  • rysunek oryginalnego założenia
• koncepcja miasta liniowego została wykorzystana przez A.N. Milyutin`a w projekcie rozbudowy Wołgogradu (Staliningradu) z lat `20
• 
  
  • bardziej dojrzała od idei Sorii
  • schemat polega na funkcjonalnym podziale terenów układu osadniczego na pasma równoległe do rzeki: pasmo przemysłowe, pasmo zabudowy mieszkaniowej, pasmo wypoczynku (nad rzeką)
  • komunikacja to pasmo kolejowe znajdujące się wewnątrz strefy przemysłowej i arteria drogowa pomiędzy pasmem przemysłu a mieszkaniowym
  • ideą było wyeliminowanie transportu miejskiego w kierunku prostopadłym do głównych arterii komunikacyjnych (szybki dostęp z miejsca zamieszkania do pracy znajdującej się po drugiej stronie arterii drogowej)
  • pomimo wad tego układu (założenia, ze zatrudnieni w przemyśle mieszkają naprzeciwko swojego zakładu pracy i że funkcja centrum jest niepotrzebna  - pomysł Milyutin`a inspirował urbanistów do rozwiązań miast które ze względów topograficznych musiały mieć układ liniowy - aglomeracja gdańska, wybrzeże South Hampshire w Anglii

MIASTO PASMOWE - WARIANT SZEREGOWY:

• miasto dalej oparte na arterii komunikacyjnej, z tym, ze funkcje są rozlokowywane naprzemiennie w zamkniętych kwartałach symetrycznie do drogi, a nie wzdłuż drogi
• pojawiają się "obszary centralne" zlokalizowane w centrum zabudowy terenów mieszkaniowych  na ich przecięciu z arterią komunikacyjną

MIASTO PASMOWE - WARIANT GRZEBIENIOWY:

• pasma zaczynają się pojawiać w kierunku poprzecznym do głównej arterii
• "obszary centralne" pojawiają się na skrzyżowaniu pasma komunikacyjnego głównej arterii z poprzecznymi
• arterie komunikacyjne obudowane zabudową mieszkaniową pasmową, a tereny pomiędzy nimi zarezerwowane na przemysł

źródło

źródło

RAR-1 06.MODELE KONCENTRYCZNE ROZWOJU MIAST ERY INDUSTRIALNEJ

• szybka urbanizacja spowodowała dużo zagrożeń z nią związanych, toteż powstaje nauka zajmująca się rozwojem struktury społecznej miast. Przewiduje się nadchodzące zmiany i zagrożenia i stara się nim zapobiec. Formą zapobiegania jest tworzenie modeli struktury przestrzennej miasta np. modeli koncentrycznych

MODEL KONCENTRYCZNY - CHICAGO - 1942 - ERNST BURGESS

• model w którym wyraźnie wydzielone zostają strefy miasta o określonej funkcji rozłożonych koncentrycznie - można zauważyć ze wraz ze wzrostem odległości od centrum zwiększa się zamożność grupy zamieszkujacej
• 1: centrum gospodarcze, biznesowe / przemysłowe
• 2: pierścień mieszkalny [zamieszkiwany przez pracowników związanych z przemysłem]
• 3: pierścień mieszkalny [zespoły mieszkaniowe dla "wyższej" klasy, nie związanej z przemysłem]
• 4: pierścień mieszkalny [rezydencje dla bogaczy]
• 5: pierścień rolniczy [zaopatrujący miasto w żywność]

MODEL SEKTOROWY / KLINOWY - HOYT

• jest to "poprawiony" model Burgess`a, uwzględniający, że:
• • istotna rolę odgrywają trakty komunikacyjne
  • przemysł ma tendencje do rozwoju wzdłuż linii kolejowych
  • osiedla niższej jakości z reguły nie graniczą z centrum biznesowym miasta, ale za to graniczą z zakładami pracy - przemysłem
  • luksusowe dzielnice mieszkaniowe często sąsiadują z centrum biznesowym
• model ten posiada formę klinów o określonym przeznaczeniu, rozłożonych koncentrycznie w stosunku do centralnego punktu

RAR-1 05.OMÓW CZYNNIKI URBANIZACJI W XIX I XX WIEKU

• początek XIX wieku to silny rozwój nowych technologii m.in. maszyny parowej, żelaza
• nowe technologie powodują rozwój nowych gałęzi przemysłu
• lokalizacja przemysłu jest uzależniona od miejsca występowania złóż
• dookoła miejsc pracy [przemysłu] powstają miejsca zamieszkania dla pracowników [osiedla robotnicze] 
• duża liczba osób wymagana do pracy w ówczesnym przemyśle zaczyna "ściągać" w jedno miejsce - powoduje to rozwój ośrodków miejskich, gdzie poza osiedlami musi się także toczyć "normalne" życie - więc automatycznie pojawiają się struktury miejskie
• ze względu na duże zapotrzebowanie - miasta ulęgają szybkiej rozbudowie - w większości wypadków niekontrolowanej i chaotycznej
• na początku XIX wieku tylko 20% zamieszkuje w mieście, a pod koniec aż 80%, a z 20 miast europejskich na początku XIX wieku - pod koniec tworzy się ich 150
• poza tym miasta są o wiele atrakcyjniejsze od wsi - oferują inny standard [kanalizację, sieć gazową, elektryczność] 
• rozwój miasta determinuje pewne zmiany:
• • demograficzne [więcej ludzi zamieszkuje miasta]
  • przestrzenne [miasta się rozrastają a wsie zanikają]
  • ekonomiczne [powstają nowe zawody, miejsca pracy]
  • społeczne [zmiana mentalności, trybu życia, kultury]

RAR-1 04.INWENTARYZACJA URBANISTYCZNA - METODY SPORZĄDZANIA, RODZAJE, TREŚĆ

INWENTARYZACJA URBANISTYCZNA:

• komplet materiałów i informacji przedstawiający stan aktualny 
• jest to dokument na podstawie którego można podjąć opracowania badawcze, analizy, projekty

METODY SPORZĄDZANIA:

• POŚREDNIA - sporządzana na podstawie materiałów archiwalnych, istniejącej dokumentacji, kronik itp.
• BEZPOŚREDNIA - sporządzana na podstawie wizyty w terenie
• MIESZANA - łączy dwie powyższe metody [najbardziej kompletna]

RODZAJE:

• OGÓLNA -  wykorzystywana do sporządzania planów krajowych i regionalnych [poziom kraju, województwa]
• SZCZEGÓŁOWA - wykorzystywana do sporządzania planów miejscowych [poziom gminy]

TREŚĆ:

• rzeźba terenu
• klimat
• roślinność
• podział administracyjny terenu
• zainwestowanie terenu
• uzbrojenie terenu
• studia demograficzne
• studia historyczne
• inne

RAR-1 03.WSPÓŁCZESNE TENDENCJE ROZWOJU MIAST ERY POSTINDUSTRIALNEJ

• w dobie industrializacji nastąpiła silna urbanizacja [ludzie przeprowadzali się do miast w celu pracy]
• miasta postindustrialne wykazują dominację sektora usług, a nie przemysłu, a rozwój przemysłu sprawił, iż potrzebna jest mniejsza ilość ludzi, za to dobrze wyspecjalizowanych
• przemysł zostaje przeniesiony na peryferia miast
• centra miast zaczynają pustoszeć gdyż po przekroczeniu pewnej krytycznej wartości gęstości zaludnienia więcej jest niekorzyści niż korzyści z mieszkania w mieście [smog, zanieczyszczeni, zatłoczenie, nasilenie patologii społecznych, warunki mieszkaniowe]
• w centrach miast pozostają jedynie siedziby zarządów firm, usługi dla biznesu, banku, usługi kulturalne itp.
• w miastach pozostają mieszkańcy zamieszkujący dzielnice o niższym standardzie [np. blokowiska], które położone są z reguły poza ścisłym centrum miast, z kolei ludzie, który mogą sobie na to pozwolić przeprowadzają się na obrzeża miast do "luksusowych" osiedli - następuje tzw. urban sprawling [czyli rozlewanie się miast]
• następuje przeciążenie miast pod względem komunikacji i możliwości parkingowych - tworzy się obwodnicowe systemy komunikacyjne miast, usprawnia się różne formy komunikacji publicznej, tworzone są systemy typu P&R

RAR-1 02.SPECYFIKA CENTRUM MIASTA HISTORYCZNEGO

• historyczne centrum miasta charakteryzuje spójność, czytelność i hierarchia

SPÓJNOŚĆ:

• historyczne centra posiadają zabudowę pierzejową ulicy
• linie zabudowy powielają linie regulacyjną ulicy 
• równomierna skala zabudowań [nie ma tak, ze w pierzei występują jednostki 5 razy większe niż reszta obiektów]

CZYTELNOŚĆ:

• bloki urbanistyczne zagospodarowane są obrzeżnie [kwartały obudowane są dookoła, z wewnętrznymi podwórkami]
• wyraźna dominanta i tło urbanistyczne
• wyraźnie przemyślana kompozycja [osie, naprowadzenia]

HIERARCHIA:

• wyraźne zróżnicowanie ważności pomiędzy rynkiem, placami i działkami. Najważniejszy jest rynek
• w centrum historycznym widoczny jest proces narastania struktury 

RAR-1 01.WYMIENIĆ STREFY FUNKCJONALNE W ZESPOŁACH MIESZKANIOWYCH

TERENY MIESZKANIOWE:

• składają się z różnego stopnia elementów kształtujących ich hierarchiczną strukturę:
• • poziom I - jednostka elementarna - 5-8 tyś. mieszkańców
  • poziom II - zespół jednostek elementarnych nazywanych osiedlem lub dzielnicą - 10-40 tyś. mieszkańców
  • poziom III - duża dzielnica lub samodzielne miasto - 100-200 tyś. mieszkańców
  • poziom IV - duże miasto 
• w ramach każdej z wyżej wymienionych jednostek znajdują się niżej wymienione strefy funkcjonalne w odpowiedniej wielkości, o odpowiedniej lokalizacji, spełniające odpowiednie współczynniki

STREFY FUNKCJONALNE NA TERENACH MIESZKANIOWYCH (jednostka elementarna):

• strefa mieszkaniowa
• • na którą składa się powierzchnia zabudowana budynkami mieszkalnymi,
  • wraz z minimalnym zakresem zieleni, urządzeń zabaw dla dzieci, wypoczynku dla starszych,
  • dojazdów do budynków,
  • oraz bezpośrednio z budynkami związane urządzenia gospodarcze (śmietniki, stacje trafo)
• strefa usługowa
• • oświata
  • • żłobek
    • przedszkole
    • szkoła podstawowa
  • ośrodek handlu, gastronomii, rzemiosła
  • ośrodek zdrowia
  • administracja budynków mieszkalnych z warsztatami
• strefa zieleni i sportu
• • ogród dziecięcy
  • tereny wypoczynku i sportu
• komunikacja (10% powierzchni terenu jednostki elementarnej)

źródło: Projektowanie urbanistyczne. Plan ogólny zagospodarowania przestrzennego; praca zbiorowa pod recakcją Stanisława Tomaszka