- społeczny podział pracy, odzwierciedlający się w formach ustroju społeczno-gospodarczego jest motorem napędowym rozwoju funkcji miejskich
- warunkiem koniecznym do powstania miast był wzrost wydajności pracy w rolnictwie co przełożyło się na produkcję nadwyżki żywności, która mogła być przeznaczona na wyżywienie nierolniczej ludności miejskiej
- układy przestrzenne miast starożytnego Wschodu odzwierciedlają absolutny charakter władzy (władca jest też najwyższym kapłanem, nie ma instytucji które umożliwiałyby mieszkańcowi wpłynięcie na losy państwa)
- duża dysproporcja w wielkości i jakości budynków pałacowych, świątyń a budynkami mieszkalnymi
- brak przestrzeni publicznych
- troska budowniczych o warunki sanitarne
- istnienie równolegle: regularnych i nieregularnych układów, jak i układów mieszanych
MIASTA NEOLITYCZNE:
- osiedle Catal Hoyuk w Anatolii w Turcji
- datowane na VII tyś p.n.e. (6200-5780 p.n.e.)
- najstarsze z dotąd odkrytych osad typu miejskiego
- zajmowało owalny teren o wymiarach 450x275 m - powierzchnia 13 ha
- w skład miasta wchodziły sanktuaria i domy
- obiekty budowane z cegły suszonej
- miasto nie posiadało ulic - komunikacja obywała się na poziomie płaskich dachów, a do domu wchodziło się przez dymniki
- brak murów obronnych - ich funkcję pełnią ściany najbardziej zewnętrznych domów - bez okien
- liczba mieszkańców: ok. 10-15 tyś.
- rekonstrukcja
- miasto Jerycho w Palestynie
- zanim James Melloart odkrył Catal Hoyuk Jerycho uważane było za najstarsze miasto
- datowane na VII tyś p.n.e.
- pierwotnie było to osiedle rolnicze, które stopniowo przekształciło się w miasto
- otoczone murem obronnym z ciosanego kamienia (zachowana także kamienna wieża obronna)
- osiedle Lepeński Vir
- datowane na VI tyś p.n.e.
- osada rybaków, myśliwych i rzemieślników
- znacznie późniejsze od Catal Hoyuk, Jerycha i Lepeńskiego Viru
- położone w dorzeczy Eufratu i Tygrysu
- starosumeryjskie Ur
- obecnie miasto Tell al-Mukajjar w południowym Iraku
- datowane na początek III tyś p.n.e.
- kształt owalny o wymiarach 1300 x 900 m
- posiada mury obronne
- w mieście występują obiekty użyteczności publicznej
- w centrum miasta prostokątny okrąg święty (temenos) z świątyniami i zikkuratem
- w pobliżu portu: pałac władcy i świątynia portowa
- domy mieszkańców o różnych rozmiarach i standardach - różne warstwy społeczne
- Dur-Sharrukin
- rzut
- datowane na VIII w p.n.e.
- kształt czworoboku
- miasto otoczone murem obronnym o grubości 24 m
- w ramach północnych obwarowań zlokalizowana została cytadela w której mieścił się pałac, świątynie, zikkurat i spichrze
- Babilon
- plan
- założony w III tyś p.n.e., ale stał się istotnym ośrodkiem za czasów Hammurabiego w XVIII w p.n.e., później wielokrotnie niszczony i odbudowywany, ale ostatecznie po odbudowie przez Nabuchodonozora II w VI w p.n.e. stało się wielką metropolią
- miasto założone na nieregularnych czworobokach po obu brzegach Eufratu
- otoczone fortyfikacjami
- miasto przecięte szeroki prostymi traktami komunikacyjnymi - najbardziej reprezentacyjna ulica procesyjna, prowadząca od Bramy Isztar do świątyni Marduka
- pozostałe uliczki nieregularne, domy parterowe i jednopiętrowe
- w sylwetce miasta wyróżniają się: świątynie, zikkurat, pałace królewskie
- kultura Induska trwa od połowy III tyś - III tyś p.n.e.
- Harappa
- centrum stołeczne doliny Indusu
- powierzchnia ok 100 ha
- prostokątna sieć głównych ulic
- stosunkowo regularna zabudowa
- miasto nie było ufortyfikowane
- miasto posiada: warownię, spichrze, nabrzeże portowe, studnie, kanały ściekowe
- Mohendżo-Daro
- plan
- miasto, którego ruiny zachowały się zdecydowanie dobrze
- w trakcie badań archeologicznych odkryto warownię, łaźnię publiczną, spichrze, domy mieszkalne (dwukondygnacyjne)
- miasto posiadało system wodociągów i kanalizacji
- miasta chińskie niewiele młodsze od miast doliny Indusu - II tyś. p.n.e.
- głównym materiałem konstrukcyjnym było drewno stąd niewiele śladów dotrwało do naszych czasów
- najstarsze miasta były okrągłe lub owalne
- miasta te mieściły centralnie położony pałac władcy i dwie świątynie
- w I tyś. p.n.e. miasta zakładane są na planie kwadratu z murami miejskimi z cegły i gliny
- układ ulic regularny
- miasta starano się zamykać w regularnym obrysie, zorientowane dokładnie wg stron świata, o prostych ulicach o szerokości dostosowanej do wielkości pojazdów
- miasto Anjang - przykład realizacji powyższych zasad w praktyce
- zieleń w mieście aranżowana w sposób bswobodny
- wszystkie wyznaczniki o tym jak budować miasta chińskie zawarte są w traktacie Czou-Li
- wiadomości na temat miast egipskich zawdzięczamy piramidom
- miasta były wznoszone z nietrwałych materiałów
- osiedle budowniczych w Kahun
- pochodzi z XX w p.n.e.
- otoczone murem
- regularny układ ulic
- podział miasta na dwie całkowicie różniące się od siebie części: mała dzielnica robotnicza podzielona zastała na działki minimalne, które zabudowane zostały całkowicie domami, natomiast część rezydencjonalna mieściła ogromne, kilkadziesiąt razy większe działki, gdzie wznoszone były rezydencje oficerów i dygnitarzy faraońskich
źródło: Zarys historii urbanistyki, Wiesław Gruszkowski
Bardzo fajny wpis. Pozdrawiam.
OdpowiedzUsuń