piątek, 1 stycznia 2010

RZEŹBA BERNINIEGO JAKO PRZYKŁAD BAROKOWEGO KANONU ESTETYCZNEGO

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RZEŹB BERNINIEGO:
  • w rzeźbach Berniniego występują wszystkie cechy typowej rzeźby barokowej
  • dualizm (realizm późnego renesansu + uspokojony manieryzm)
  • rzeźby Berniniego charakteryzują się uchwyceniem ułamka sekundy ruchu, przez co sprawiają wrażenie, jakby w nim "zamarły" - dodatkowo pojawia się wewnętrzne napięcie, co dodaje rzeźbom dynamizmu
  • ruch, w którym ujęte są postacie też nosi ślady dualizmu: jest zarazem teatralny, przy pewnej dozie naturalności
  • rzeźby przeznaczone do oglądania ze wszystkich stron - takie rozwiązania pojawiały się już wcześniej, ale w okresie manieryzmu zaczęto przykładać większą uwagę do opracowania rzeźby z wszystkich stron, co swoja kulminację osiągnęło w baroku - dużo rozwiązań rzeźb pełnych, wolnostojących
  • brak idealizacji w rzeźbach, dominuje raczej realizm i uchwycenie charakteru rzeźbionej postaci
  • stosowanie "trików": dodawanie ukrytego źródła oświetlenia, wplatanie rzeźby w wodę - fontanny, stosowanie zabiegów iluzjonistycznych w celu podkreślenia, wyolbrzymienia, zaznaczenia czy poprawienia widoków
  • stosowanie kontrastu wyrażonego w rożny sposób: poprzez kontrast form (ostra-obła); kontrast kolorów (biały0czarny); kontrast materiałów
  • mnogość detali, ornamentów, często uzyskana dzięki bogatym spływom rozrzeźbionych szat
  • myślenie o rzeźbie w kontekście miejsca, w którym ma stanąć - rzeźba jako integralny element architektury, malarstwa - tzw. "łączenie sztuk"

PRZYKŁADY RZEŹB BERNINIEGO:
  • BALDACHIM W BAZYLICE ŚW. PIOTRA W RZYMIE
    • baldachim nad grobem św. Piotra jest także nazywany konfesją
    • konfesja zlokalizowana jest w centralnym punkcie założenia kościoła - pod kopułą
    • baldachim wykonany jest z brązu, który został uzyskany dzięki przetopieniu dekoracji z Panteonu
    • konstrukcja konfesji składa się z: baldachimu wspartego na 4 spiralnych kolumnach; taka konstrukcja przypomina w formię cyborium - ażurową obudowę ołtarza w kościele
    • kręcone kolumny - na wzór tych z świątyni Salomona w Jerozolimie; dzięki ich użyciu w konfesji motyw spiralnych kolumn został spopularyzowany w okresie baroku
    • cała konstrukcja jest bogato zdobiona: spiralne kolumny zakończone są kompozytowymi głowicami, które unoszą pełne belkowanie, z belkowania natomiast "zwisa" ornament lambrekinowy, a cała konfesja zwieńczona została 4 spływami wolutowymi spiętymi w szczycie; ponad belkowaniem, nad każdą z kolumn umieszczony został posąg anioła
  • NAGROBEK PAPIEŻA URBANA VIII
    • nagrobek papieża Urbana VIII składa się (idąc od dołu) z czarnej tumby, flankowanej przez dwie białe rzeźby kobiet stanowiących alegorie sprawiedliwości i miłosierdzia, powyżej znajduje się wykonany z białego kamienia cokół, na którym umieszczona została wykonana z brązu postać papieża, dominując nad całą kompozycją nagrobka
    • nagrobek kompozycyjnie wpisany jest w formę trójkąta
    • występuje kontrast materiału - dwa kolory
    • postać papieża przedstawiona jest "za życia", w geście błogosławieństwa
    • na tumbie umieszczona została postać "śmierci" piszącej nekrolog na tablicy pośmiertnej
    • bogato opracowane szaty, dynamicznie
  • EKSTAZA ŚW. TERESY - NAGROBEK RODZINY CORNARO
    • znajduje się w kaplicy rodowej kardynała Cornaro przy kościele Santa Maria della Vittoria w Rzymie
    • tematem rzeźby jest scena widzenia św. Teresy, w którym widzi anioła, który ma włócznią przeszyć jej serce, zadając jednocześnie ból i radość
    • rzeźba podniesiona jest do góry, stoi na nastawie ołtarzowej, co podkreśla jej podniosły charakter
    • rzeźba wykonana z białego marmuru
    • kompozycja zamyka się w trójkącie, co dodaje jej dynamicznego charakteru - ponadto dynamizm podkreślony jest przez układ wijących się szat, zatrzymane w ruchu, duże kontrasty światłocieniowe
    • dynamizm kompozycji wzmocniony jest przez linie kompozycyjne wiodące po diagonali (na skos)  wyznaczone przez ciało św. Teresy i anioła
    • rzeźba ma charakter teatralny - postacie są upozowane, zatrzymane w ruchu, towarzysza im teatralne gesty i mimika - otwarte usta, zmrużone oczy
    • ekspresyjne potraktowanie szat podkreślone jest przez niewidoczne dla widza światło, dostające się z ukrytego okna zlokalizowanego ponad rzeźbą, dodając atmosfery "boskości" - wykorzystanie typowego dla baroku motywu iluzjonizmu
  • CATHEDRA PETRI - TRON PIOTROWY 
    • główny ołtarz w bazylice św. Piotra w Rzymie
    • wszystkie elementy składowe ołtarza podporządkowane są tronowi, nad którym znajduje się witraż z gołębicą, który przykuwa uwagę dzięki wydobywającemu się przez niego światłu
    • ołtarz składa się (licząc od dołu) z wysokiego cokołu, na którym osadzone zostały 4 figury Ojców Kościoła, pomiędzy nimi, w obłokach, w części centralnej ołtarza unosi się w obłoku właściwy "tron", obłok wylewający się spod tronu tworzy dla niego tło, ale także staje się podstawą dla aranżacji dookoła witraża, który znajduje się ponad tronem, na jego osi; witraż otoczony jest bogatą dekoracją, a po jego bokach znajdują się dwaj aniołowie
    • dynamiczna kompozycja, składająca się z elementów "przechodzących" przez siebie nawzajem, zachodzących na siebie, wepchniętych w architektoniczne ramy kościoła, lub przeciwnie, nakładających się na nie
    • rzeźbiarskość i obfitość elementów dekoracyjnych wprowadza duże różnice światłocieniowe, co dodatkowo dynamizuje wyraz rzeźby
    • po raz kolejny użyto motywu świetlnego do "zabawy" z oglądającym, tym razem jasno wskazując źródło światła
PRZYKŁADY FONTANN BERNINIEGO:
  • FONTANNA TRYTONA
    • połączenie rzeźby ze znajdującą się ciągle w ruchu wodą
    • rzeźba przedstawia syna boga mórz Posejdona - Trytona, który umieszczony został na muszli podtrzymywanej przez 4 delfiny
    • Tryton dmie w róg z którego wypływa woda
    • kompozycja fontanny jest dynamiczna ze względu na niestandardowe rozłożenie mas: najszerszy element kompozycji - muszla, znajduje się w połowie wysokości, a nie w podstawie fontanny, przez co wywołuje wrażenie "unoszenia" się
  • FONTANNA 4 RZEK - FONTANA DEI QUATTRO FIUMI
    • fontanna składa się z centralnie zlokalizowanego obelisku i rozrzeźbionego "cokołu" w formie ostrosłupa o podstawie kwadratu, z którego szczytu wznosi się obelisk
    • symbolizuje 4 główne rzeki kontynentów: Nil, Dunaj, Rio de la Plata i Ganges
    • alegorycznymi przedstawieniami rzek są postaci gigantów siedzących w narożach podstawy fontanny, na swoistej kamiennej "chmurze" symbolizującej chaos

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz